Dünya'da ve Türkiye’de Basketbolun Tarihçesi

Kredi: Vladimir Zotov

Günümüz dünyasının en popüler sporlarından olan basketbol nasıl ortaya çıktı, ülkemizde nasıl gelişti? Bugünkü yazımızda sanılanın aksine geçmişi yüzyıllar öncesine dayanan basketbolu inceliyoruz.

Bugünkü yazımızda milyonlarca insanın büyük ilgiyle takip ettiği basketbolun nasıl ortaya çıktığını ve basketbolun ülkemiz adına ilklerini genel hatlarıyla inceliyoruz.

Basketbolun Ortaya Çıkışı

Basketbolun tarihçesi, sanılanın aksine modern anlamda çıkışı varsayılan 19.yy’dan çok daha öncesine dayanıyor. Güney Amerika’nın yerlilerinden olan Mayas Kabilesi’nin yüzyıllar önce günümüz basketboluna oldukça benzer noktaları bulunan “Tlahiotenie” adlı oyunu oynadıkları biliniyor. Günümüz basketbol sahalarına göre oldukça büyük olan sahada amacın dikey pozisyonda bulunan mermerden yapılı çembere sayı yapmak olduğu bilinen Tlahiotnie’nin günümüz basketbolunun mucidi James Naismith’e ilham veren en önemli kaynak olduğu söylenir.

Günümüz basketbolunun mucidi sayılan Kanadalı Antrenör Dr.James Naismith, basketbolu 1891 yılında icat etti. O dönem Massachussets eyaletinde Genç Hristiyan Erkekler Birliği (YMCA) okulunun amerikan futbol takımı koçluğunu yapan Naismith, oyuncularının zorlu kış şartları neticesinde dışarıda antrenman yapamaması üzerine kapalı salonda çalıştırmaya karar verir. Amerikan futbolu kapalı alanda ve çim saha harici bir zeminde oynamaya müsait olmayınca Naismith alternatif bir antrenman aramaya başlar. Üç metre yükseğe koyduğu altı kapalı tahta şeftali sepetlerine topu sokmayı amaç güttüğü antrenmanıyla Naismith günümüz basketbolunun temellerini atar. “Sepet topu” anlamına gelen basketbolda ilk maç 7 kişilik takımlarla 3 devre olmak üzere yapıldı. Her devrenin uzunluğu ise 20 dakikaydı.

Amerikalıların 1904 Yaz Olimpiyatları aracılığıyla dünyanın birçok ülkesine duyurduğu basketbol ulusal popülerliğini çok kısa sürede uluslararası alana taşımayı başardı. 1936 Berlin Olimpiyat Oyunları’na dahil edilen basketbol, artık dünyaca tanınan bir spor haline gelmiştir. Finalde Kanada’yı 19-8 yenen ABD turnuvanın ilk şampiyonu olmuştur.

Türkiye’de Basketbolun Tarihçesi

Dünya’da hızla yayılan basketbol ekolüyle erkenden ilgilenmeye başlayan ülkelerden biri de Türkiye’dir. Resmi kayıtlara göre ülkemizde basketbol ilk kez ABD’li bir beden eğitmeni öncülüğünde 1904 yılında Robert Koleji Spor Salonu’nda oynanmıştır. Türk sporcular tarafından ilk girişim ise 1911 yılında Galatasaray Lisesi beden eğitimi öğretmeni Ahmet Robenson öncülüğünde yapılmıştır. Oyun onar kişilik iki takımla Galatasaray Lisesi Spor Salonu’nda oynanmıştır.

Ülkemizde ilk resmi müsabaka ise 1921 yılında Yüksek Öğretmen Okulu öğrencileri ile Amerikalılar arasında oynanmıştır. Maç Amerikalıların 24-18 üstünlüğüyle sonuçlanmıştır.

1934 yılında kurulan Türkiye Milli Basketbol Takımımız ise ilk maçını 1936’da yapmıştır. Beyoğlu Halkevi salonundaki maçta millilerimiz, rakibi Yunanistan’ı 49-12 mağlup etmiştir. 1936 Berlin Olimpiyatlarına da katılan ülkemiz, ilk turda Mısır ve Şili’ye yenilerek elenmiştir.