Yemeklere Sahip Çıkma Serüveni : Coğrafi İşaret

Coğrafi işaret kapsamına giren ürünler doğal ürünler , tarım ürünleri, maden ürünleri, el sanatları ve sanayi ürünleri olarak başlıklara ayrılıyor .Bu yazımda coğrafi işaret nedir sorusuna ve gıda kapsamında coğrafi işaret konusuna değinmek istiyorum. O zaman hadi biz de bu serüvene ortak olalım!

Coğrafi işaret, belirgin bir niteliği ünü veya diğer özellikleri itibariyle kökeninin bulunduğu bir yöre, alan, bölge veya ülke ile özdeşleşmiş bir ürünü temsil eden ad veya işaret olarak tanınmlanmaktadır. Coğrafi işaret, "menşe adı" ve "mahreç işareti" olmak üzere ikiye ayrılır. Korunmasına konu olan ürünün üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerinin tamamı sınırları belirlenmiş coğrafi alanda gerçekleşmek zorunda ise bu tür coğrafi işaretlere menşe adı denir. Erzincan tulum peyniri, Kayseri pastırması, Pervari balı (Siirt),  Antep fıstığı örnekleri verilebilir. Mahreç işareti ise ürünün belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibarı ile bir coğrafi bölge ile özdeşleşmesidir. Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerden en az birinin, sınırları belirlenmiş coğrafi alanda yapılmasını gerektirir. Çorum leblebisi, Gaziantep baklavası, Antakya künefesi örnek olarak verilebilir.

Mahreç işareti taşıyan ürünlerin ait oldukları coğrafi bölgenin dışında üretimi yapılabilir ancak ait oldukları coğrafi bölgeye ait ham madde ve üretim yöntemlerinin aynen kullanılması ve ürün kalitesinin aynı olması gerekir. Menşe adı altında işaretlenmiş ürünlerin sadece ait oldukları coğrafi bölgede üretimine izin verilmiştir.

                             

Ülkemize, bu kavram 1995 yılında bir kanun ile girmiştir. Bu kavramın girişiyle birlikte önceden haksız rekabet ile dolaylı olarak korunan coğrafi işaretli ürünlere etkin ve özel bir koruma sağlanmıştır.Günümüze kadar ülkemizde 179 yöresel ürün tescillenmiştir. Tescillenen ürünler sadece ülke içinde geçerlidir. Ülkemizdeki tescilli gıdalara örnek olarak:Finike portakalı, Aydın inciri, Malatya kayısısı, Anamur muzu, Diyarbakır karpuzu; yemeklere örnek olarak ise Siirt perde pilavı, Mersin tantunisi, Antep baklavası, Antalya piyazı, Ağrı yaprak döneri örnek verilebilir.

Coğrafi işaretler sayesinde, ürün piyasa kimliği kazanır ve önceki fiyatından daha yüksek fiyatlara alıcı bulabilir. Ayrıca ticareti arttırır ve dış piyasa da ürünün yer bulmasına olanak sağlar. Gıda üretimini destekleyip kırsal kesimdeki üreticilere katkı sağlar. Belki de en önemlisi yerel kültürün ve üretimin gelecek kuşaklara aktarılmasında yardımcı olacak olmasıdır. Yüksek ihtimalle her geçen gün coğrafi işaretli ürünler tescillenmeye devam edecektir ve bu sayede yöresel tatlar unutulmayacaktır.