Hem Sağlıklı Hem Lezzetli Bir Mutfak: Girit Mutfağı

Ülkemizde, özellikle Ege’de, birçok insanın kökenlerinin dayandığı yer olan Girit’in kendisi kadar mutfağının da meşhur olduğu aşikâr. Peki bu renkli mutfağın yemekleri ile sofra hazırlamaya ne dersiniz ? Bunun için yazıma buyurun !

Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi ile Türkiye’ye göçen Girit Türkleri genellikle İzmir, Ayvalık, Çukurova, Mersin gibi Ege ve Akdeniz kıyılarına yerleşmişlerdir. Yerleştikleri yerlere mutfak kültürlerini aşılamaları da çok zor olmamıştır ne de olsa her iki taraf da aynı coğrafyanın insanı.

Girit mutfağında otun ve zeytinyağının yeri büyük önem taşır. Bu mutfakta vazgeçilmez olan otların besin değerlerinin, su oranlarının, A ve C vitaminlerinin yüksek olması, insanlarının daha sağlıklı olmalarına fayda sağlamaktadır. Haşlanmış olan otların üzerine limon sıkmaları ve zeytinyağı ile tüketmeleri sayesinde kalp ve kolesterol sorunlarına daha az rastlarlar.

Haydi gelin, şimdi biz de böyle sağlıklı bir mutfak kültüründen yemeklerle bir masa hazırlayalım !

 

1. Laduri(z)/Trifroşla

 

Giritlilere ait un,su ve tabii ki zeytinyağı ile yapılan bir çorbadır.

Kısaca tarifini sizin için buraya bırakıyorum :

Malzemeler : 2 bardak un, 1 bardak su, 1 kahve fincanı zeytinyağı ve biraz tuz

Yapılışı : Un, su, tuz karıştırılarak kulak memesi kıvamında bir hamur hazırlanır. Üstleri bir bez yardımıyla örtülerek 20 dakika kadar dinlendirilir. Çok ince olmayacak şekilde hamur açılır ve kare kare kesilir. Kesilen hamurların 1/3'i kadarı ayrılır ve kalan hamurlar kaynamakta olan yaklaşık 2 litre suyun içerisine atılıp haşlanır. Ayrılan hamurlar zeytinyağı ile tavada çevrilip kızartılır. Kıtır kıtır olan bu hamurlar bekletilmeden haşlanan suyun içerisine yağıyla birlikte atılır. Yerken tuz ilave edilir. İsteğe bağlı olarak tuz yerine şeker, tarçın veya ceviz de ilave edilebilir.

 

2. Kabak Çiçeği Dolması

 

Kabak çiçekleri sabahın erken saatlerinde, güneş yükselmeden toplanmak zorundadır çünkü çiçekler, güneşi gördükleri zaman kapanacaklardır. Genellikle temmuz-ağustos aylarında toplanıp tezgâhlarda yerini alan bu çiçekler, yine Giritlilerin vazgeçilmezi zeytinyağı ile birleşerek lezzetli bir dolmaya dönüşür. Peki bu dolma nasıl yapılır, hemen tarifine geçelim :

Malzemeler : Kabak çiçeği, pirinç, zeytinyağı, dereotu, maydanoz, taze soğan, nane, tuz, karabiber

Yapılışı : Kabak çiçeği hariç tüm malzemeler karıştırılır ve dikkatlice çiçeklerin içine doldurularak tencereye dizilir. Üzerine zeytinyağı gezdirilir. Üzerine bir seramik tabak kapatılarak suyu eklenir. Tencerenin kapağı kapatılır ve kısık ateşte pişirilir. Arzuya göre limon sıkılarak tüketilebilir.

 

3.Şevketibostan

 

Duyduğunuz zaman “bu da ne ?” diye düşünebilirsiniz ama tahmin edebileceğiniz gibi bu Girit mutfağının en ünlü otlarından bir tanesi. Ülkemizde genellikle İzmir çevresinde ekim ve mayıs ayları arasında yerel pazarlarda bulunabilen bu ot yemeğinin kuzu eti ile tercih edilmesinin nedeni, Giritlilerin, büyükbaş yerine kuzu veya oğlak eti tüketmesidir. Hemen tarife geçelim :

Malzemeler : Şevketibostan, limon, kuzu kuşbaşı et, zeytinyağı, un, tuz

Yapılışı : Etlere zeytinyağı ekleyip kısık ateşte, zeytinyağını yakmadan, etler suyunu salıp çekene kadar pişirilir. Pişen etlerin üzerine şevketibostan ile tuz eklenir ve kısık ateşte sararana kadar beklenir. Daha sonra biraz su eklenir ve kısık ateşte pişmeye bırakılır. Şevketibostan pişince, ayrı bir kasede limon ile seyreltilen un tencereye eklenir. Bir, iki taşım kaynadıktan sonra altı kapatılır.

 

4.Lakerda

 

Bir meze çeşidi olarak geçen lakerda, sağlığa faydalı olduğu için beslenme uzmanları tarafından önerilen bir yiyecektir. Vücudun tuz ihtiyacını karşılar, derideki ölü hücreleri temizler ve saçların daha gür çıkmasını sağlarken balıktan yapılan diğer yiyecekler gibi bağışıklık sistemini de güçlendirir. Birçok balıktan yapılabilen lakerda için ülkemizde palamut ya da torik balıkları tercih edilmektedir. Peki nedir lakerdayı farklı kılan, buyurun tarifimize :

Malzemeler : 1 adet palamut, kaya tuzu

Yapılışı : İyice temizlenmiş olan balık, bir peçete yardımıyla iyice kurulanır. Cam ya da plastik bir kavanozun dibine kaya tuzu serpilir, üzerine bir sıra balık bir sıra tuz şeklinde dizilir. Balıklar bittikten sonra en üstüne tekrar tuz konulur ve kavanozun ağzı kapatılır. Güneş görmeyen, serin bir yerde 20 gün bekletilir. Bekleme süresi dolunca nazikçe tuzdan çıkarılır, derisi ayrılır ve dilimlenir. Dilimlenen balıklar, soğuk suyla dolu bir kabın içine alınır üç saatte bir bu su değiştirilerek bir gün boyunca buzdolabında bekletilir. Bu şekilde fazla tuzundan arınmış olur. Ertesi gün balıklar, sudan çıkarılıp servis tabağına alınarak zeytinyağı ve kırmızı soğan ile birlikte servis edilir.

 

 

5. Fava

Yine Ege ve Girit mutfağı ile özdeşleşen, protein bakımından zengin olan bu soğuk meze kuru bakla ile yapılır. Tarif için :

Malzemeler : Kuru bakla, zeytinyağı, kuru soğan, tuz, dereotu

Yapılışı : Baklalar tencereye alınır. Üstüne dörde ya da beşe böldüğümüz kuru soğan, tuz, zeytinyağı eklendikten sonra üstünü geçecek kadar su koyulur. Kaynadıktan sonra altı kısılarak kontrollü bir şekilde baklalar eriyene kadar pişirilir. Bu esnada eğer azalırsa ara ara sıcak su takviyesi yapılır. Piştikten sonraki kıvamı patates püresi şeklinde olmalıdır. Altını kapattıktan sonra içine dereotu konularak blenderdan geçirilir. Servis tabağına alınarak üzerine zeytinyağı gezdirilerek servis edilir. İsteğe bağlı olarak üzerine dilimlenmiş kırmızı soğanlar da konulabilir. (Bu şekilde olanlara “tekmilli fava” denir).

 

6. Sakızlı Girit Kurabiyesi

 

 

“Yemeklerden sonra tatlı da iyi giderdi.” diyenler için yeni tarifimiz geliyor. Girit, adalar, Yunanistan denince akla gelen şeylerden biri de damla sakızıdır. Hâl böyle olunca da bu listeye damla sakızlı bir tarif eklememek ayıp olurdu. Tarifimiz için böyle buyurun :

Malzemeler : 1 su bardağı zeytinyağı, 1 su bardağı yoğurt, 1 su bardağı toz şeker, 1 adet yumurta beyazı, birkaç parça damla sakızı, 1 paket kabartma tozu ve alabildiği kadar un

Üzeri için : 1 adet yumurta sarısı

Yapılışı : Yumurta sarısı, yoğurt, zeytinyağı, şeker pürüzsüz bir kıvam elde edilene kadar karıştırılır. Kalan malzemeler eklenir. Unun üzerine kabartma tozu ve dövülen damla sakızı eklenir. Ve hamurları ceviz büyüklüğünde yuvarlanıp kurabiye formuna getirilerek tepsiye dizilir. Ayrılan yumurta sarısı üstlerine sürülür ve önceden ısıtılan 180 derece fırına atılıp kırmızımsı bir renk alana kadar pişirilir.

Bu yazımda, sadece bir akşam yemeği sofrası hazırlamış olsam da Girit mutfağının çok dah renkli ve çeşitli olduğunu unutmamalıyız. Bu yazıda tariflerine yer verememiş olsam da ; arapsaçı, enginar, kabak sıyırma, beyin salatası, hohlus (salyangoz yemeği) gibi birçok farklı yemek çeşidi de bu kültürde bulunmaktadır.

 

Not: Bazı tariflerde verdiğim ölçüler kişi sayısına göre değişiklik gösterebilir. Bu yüzden tarifleri denemek istediğiniz zaman internetten araştırma yapmanız sizin için daha iyi olacaktır.

 

Bir sonraki yazıma kadar hoşça kalın