Vazgeçememe Yanılgısı: Concorde Sendromu

Siz hiç bir kıyafeti giymediğiniz halde sırf çok para verdiğiniz için dolabınızda tuttunuz mu veya çok fazla emek verdiğiniz bir şeyden size zarar verdiğini bildiğiniz halde vazgeçmekte sorun yaşadınız mı? Eğer bu sorulardan birine cevabınız evet ise gelin bu durumu birlikte mercek altına alalım!

Concorde isminin ortaya çıkışı 1950'li yıllara dayanmaktadır. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra İngiltere ve Fransa bir araya gelerek sesten daha hızlı olan süpersonik uçakların yapımına karar verirler. Concorde adı İngiltere ve Fransa'nın yaptığı işbirliğini de simgelemektedir. Sözlük anlamı ise uyum, anlaşma, ahenk gibi kelimelere karşılık gelmektedir.

1956'da bir komite kurulur, çok sayı da uzman ve mühendis proje hazırlar. 1962'de Concorde uçak doğar. Üretimi için çok fazla para ve zaman harcanan Concorde, deneme uçuşlarında beklentinin altında performans gösterir ve başarısız olur. Uçağın yolcu kapasitesi düşük ve yakıt maliyeti yüksektir. Ayrıca güvenirliği de yetersizdir. Bu olumsuzluklara rağmen çok fazla masraf edilmesi sebebi ile üretime devam edilir. 5 Temmuz 2000 tarihinde Concorde uçağı düşer ve 113 kişinin ölümüne neden olur.

İlk kez bu teori Alex Kacelnik adlı bir zoolog tarafından kullanıldı. Batık Maliyet Teorisi olarak da karşımıza çıkabilmektedir. Büyük futbol kulüplerinin, bazı futbolcuları, iyi oyun sergilememelerine ve düşük performans göstermelerine rağmen, yüksek rakamlara transfer ettikleri için takımda tutmaları buna örnek verilebilir.

                                                                                         

Concorde yanılgısı, kaybeden bir birey olmamak için daha çok kaybetme halidir. Bir şeye emek verildiği zaman o durum kişiyi olumsuz etkiliyor olsa bile vazgeçememe durumudur. Bu emek duygusal, zamansal ya da maddi olabilmektedir. Özellikle duygusal emek verdiğimiz ilişkilerden vazgeçmekte zorluk çekeriz. Kişi yararı olmadığı halde duygusal ilişkileri ve arkadaşlıkları devam ettirmeye çabalar. Çünkü geçmiş zamanda harcanan çaba önemsenir ve mantıklı karar veremeyiz. Sonucun neler getirebileceğini tahmin ettiğimiz halde buna engel olup değiştiremeyiz. Bu durum hem kendimizi değersizleştirmemize hem de zaman kaybetmemize neden olur. Burada dikkat edilmesi gereken nokta umut etmek ile gerçekçiliği olmayan bir beklenti arasındaki ayrımı iyi yapabilmektir.

Concorde yanılgısına düştüğünüzü fark ettiğiniz zaman ilk yapılması gereken zararı dikkate alıp mantıklı seçimler yapmayı amaçlamak ve kayıpları en aza indirgemektir. Gerçekçi bir karar geçmişteki yatırımlara göre değil gelecekteki kazanımlar dikkate alınarak yapılan karardır. Sizin enerjinizi sömüren ilişkilere son vermek ya da beklentilerinizi karşılamayan, sevmediğiniz bir işi bırakmak gibi. Size acı çekitren, zora sokan durum ve kişiler için geçmişte yaptığınız fedakarlıkları düşünmekten ziyade gelecekte size ne gibi olumsuzluklar getireceğine odaklanın. Bu sayede Concorde Yanılgısı bizlere geçmişi düşünerek olumsuzlık getiren durumların zarardan başka fayda sağlamayacağını ve gelecek için daha sağlam adımlar atmamız gerektiğini hatırlatmış oluyor.