Sosyal Yaşantımıza Enayi Etkisi

Hepimiz okul hayatında, iş dünyasında ya da sosyal yaşantıda en az bir kere grup çalışmasının içinde yer almışızdır. Peki bu grup çalışmalarını olumsuz etkileyen faktörlerden biri olarak karşımıza çıkan Sucker Effect yani Enayi Etkisi nedir? Şimdi bu konuyu çözüm önerileriyle beraber inceleyeceğiz.

Ekip çalışmaları, hayatımızın her alanında bulunmakta ve başarıya ulaşmak için bazen fazlasıyla gerekmektedir. Sosyal bir varlık olan insan, bu ekip çalışmalarına uyum sağlamak zorundadır. Peki bu grup çalışmaları, başarıya ulaşma konusunda her zaman avantajlı mıdır? Gruplar, elbette içlerinde birçok dezavantaj da barındıracaktır. Bu dezavantajlardan biri olarak karşımıza çıkan Enayi Etkisi(Sucker Effect) nedir? 

Enayi Etkisi; grup üyelerinin, diğer üyelerin grup performansı adına çaba sarf etmekten kaçınacakları algısıyla, bir "Enayi" yerine konulmama düşüncesiyle kendi maksimum performanslarını göstermeme ve bireysel çabalarını kendilerine saklama durumudur. Bu durum, aynı görev için bireysel olarak çok daha büyük eforla ve özveriyle çaba gösterecek bireylerin, grup içinde gösterecekleri çabanın kaybolacağı düşüncesiyle aynı performansı göstermemesine neden olmaktadır. Grup içinde bu algıya sahip tek bir üyenin bile bulunması grup performansını düşürecek ve grup görevini başarısızlığa itecektir. 

SOSYAL AYLAKLIK OLARAK DA KARŞIMIZA ÇIKAN ENAYİ ETKİSİ NASIL ORTAYA ÇIKMIŞTIR?

Sosyal aylaklık; bir bireyin, yalnızken tüm çabasını ortaya koymasının aksine, bir grup içinde çalışırken daha az şey yaptığında ortaya çıkar. Maximillian Ringelmann bunu 1913'te bir halat çekme mücadelesinde grup çekme gücünün bireysel güçlerin toplamından daha az olduğunu fark ettiğinde keşfetti. Bu olayda gruba eklenen her yeni üyenin, bireysel performansları daha da azalttığı gözlemlenmiştir. Aşağıdaki grafikte bu deneye eklenen her üyenin, üyelerin performansını yüzdesel olarak nasıl etkilediğini görmekteyiz.

Sosyal Aylaklığa sosyal yaşantımızdan bir örnek verelim. Hiç ana konuşmacının seyirciden bir şey söylemesini veya alkışlamasını istediği bir konserde ya da etkinlikte bulundunuz mu? Burası sosyal aylaklığın gerçekleşmesi için mükemmel bir yer. Bazen konuşmacının “Yeterince yüksek değildi.” dediğine şahit olmuşsunuzdur. İlginçtir, aynı şey halat çekmede de olur; bir gruba daha fazla kişi ekledikçe, konuşmacının onlardan yapmalarını istediği şeye katılma olasılıkları azalır. Tıpkı 100 kişilik bir Zoom konferans odasındayken kameranızı kapatabileceğinizi, bir şeyler atıştırabileceğinizi veya dışarı çıkabileceğinizi hissetmenin daha kolay olacağı gibi. 

Elbette her sorunun bir çözümü de olmalıdır. Grup çalışmalarını olumsuz etkileyen bu durum da çözümsüz değildir. Enayi Etkisinin birkaç çözüm önerisini şöyle sıralayabiliriz:

1) Grup ödevlendirmesini yapan yönetici, grup içinde bireysel görevlendirmeler yaparak her üyenin sorumlu olduğu alanı sınırlandırabilir. Böylelikle olası bir aksamada aksaklığın hangi üyenin sorumluluk alanından kaynaklandığı belirlenecektir.

2) Yönetici, grupları bu çalışmalar sırasında daha sık denetleyebilir veya bu denetlemeleri yapacak bir görevlendirme yapabilir.

3) Görevlendirmeyi yapan yönetici, belirlediği grupların her birinde bir yönetici belirleyecek veya üyelerin kendilerine bir yönetici belirlemesini talep edecek ve sorumlu olarak o yöneticiyi muhatap alacaktır.

4) Grup çalışması sonrası yönetici tarafından üyelerin diğer üyelerin performansları hakkındaki görüşlerini belirleyen "Feedback" olarak adlandırdığımız geribildirim raporları talep edilebilir. Grup içi performanslar bu raporlara göre değerlendirilebilir. 

5) Grup kapasitesi, maksimum fayda sağlanacak seviyede tutulmalı ve bu seviyenin üzerinde üye eklenmemelidir.

Enayi Etkisinin grup çalışmalarına olumsuz etkilerini ortadan kaldırabilecek birkaç çözüm önerisi belirttik. Bu çözümlerin sayısı gayet tabii artırılabilir. Fakat en büyük çözüm, bireylerin kendi bakış açılarını değiştirmeleri ve bireysel veya grup içi fark etmeksizin gösterebilecekleri en iyi performansı göstermeye gayret etmeleridir. Her zaman yapabileceğinin en iyisini yapmak için gayret etmek, bizi sosyal ve akademik hayatımızda başarıya itecektir. Bireyleri düzeltirsek gruplar, grupları düzeltirsek toplumlar düzelecek ve işleyiş daha sorunsuz sürecektir.