Sağlık Üzerine Bir Sohbet: Pandemide D Vitamini Neden Önemli?

D vitamini vücudumuzun bağışıklığında oldukça önemlidir. Pandemi sürecinde de bu önem gözle görünür hale gelmiştir. Peki bir vitaminin vücudumuza baştan aşağı zarar veren bir virüsle savaşabilecek gücü var mıdır?

Vitaminler hücresel metabolik reaksiyonlarda gerekli olan, vücut tarafından üretilemeyen ve eksikliklerinde çeşitli bozukluklara sebep olan organik bileşiklerdir. Kaynaklardan alındıktan sonra vücudumuzun işleyişine yardım eder. Bağışıklığımızı kuvvetlendirir. İnsan vücudunun tüm dokularında D vitamini reseptörleri bulunmaktadır fakat el ve ayak bileklerinde bu reseptörler yoğunlardır. D vitamini karaciğerde depolanmasına rağmen uzmanlar dengeli beslenme ile alınmasını önerirler. Her vitamin gibi eksikliği ve fazlalığı çeşitli hastalıklara yol açabilir. Bu yüzden optimum düzeyde tutulması önem taşır.

D vitamini ne işe yarar?

Bağırsaklardan kalsiyum emilimini arttırır ve kemiklerin gelişmesini destekler. Vücudumuzda bağışıklık, kas, kalp ve sinir gibi birçok sistemde aktif rol oynar. İnsülin üretimini uyararak tokluk hissi sağlar. Günlük hayatta alınan D vitamininin %85-90’ı güneşten alınırken yalnızca %10-15’lik kısmı beslenmeyle alınır. İnsan vücudunun tüm dokularında D vitamini reseptörleri bulunmaktadır.

Günlük alınması gereken D vitamini yetişkinler için yaklaşık 600 IU olarak belirlenmiştir. Fakat bu miktar herhangi bir hastalık olmaması durumundadır. Bazı hastalıklar D vitamini eksikliğine sebep olabildiğinden dolayı daha fazla alınmasını gerektirebilir. D vitamini emilimi besinlerden etkilenmez.

D vitamini nerelerde bulunur?

100 ml inek sütünde 1,4 IU, 100 ml anne sütünde 2,2 IU bulunurken taze yabani somon balığında 600-1000 IU D vitamini bulunur. Mayıs – Kasım aylarında güneşe 11.00 ile 15.00 arasında 5-10 dakika maruz kalmayla ise 3000 IU D vitamini almak mümkün. Koyu cilt rengine sahip insanlarda bu süre 3-4 katına kadar çıkabilir. D vitamini sentezi için vücudun güneş ışığıyla direkt temas halinde olması ve 15 faktörden fazla güneş koruyucu sürülmemesi gerekmektedir. Skala vücudun hafif pembeleşmesi olmalıdır. Günlük 600-1000 IU’nun üzerine çıkılmamalıdır. 30-50 ng/ml D vitamini kanda normal seviyenin göstergesidir.

Eksikliği & Fazlalığı

D vitamini eksikliğinde erişkinlerde osteomalazi, tip 2 diyabet ve kanser riskinde artış ortaya çıkabilir. Obezite, astım veya diyabet gibi bazı hastalıklar da D vitamini eksikliğine yol açabilir. Fazlalığı ise hiperkalsemi ve hiperfosfatemiye sebep olabilir. Böbreklere zarar verir. Eksikliğini önlemek amacıyla hamilelerde 1200 IU günlük olarak başlanır.

COVİD-19 ve D Vitamini

Ülkemizde 2020 Mart ayında vakaların başladığı ve sayılarının sürekli artış gösterdiği pandemide, kullanılan besin takviyeleri günümüzde oldukça tartışmalı bir konumdadır. Bunun yanında D vitamininin enfeksiyon hastalıklarında oldukça önemli olduğu yapılan çalışmalarla bir kez daha onaylanmıştır.

Klinik çalışmalar D vitamin eksikliğinde üst solunum yolu enfeksiyonlarında artış olabileceğini göstermiştir. Katelisidin ve Defensin adındaki mikroorganizmalarla savaşmada görevli maddelerin salınımını arttırır ve böylece hastalığın atlatılması sağlanır (Evidence That Vitamin D Supplementation Could Reduce Risk of Influenza and COVID-19 Infections and Deaths). Aynı zamanda savunmayı güçlendirdiği için komplikasyonları da azaltır.

Viral enfeksiyonların kış aylarında artmasının önemli bir sebebi de kışın güneş ışığının az olmasına bağlı olarak insanlarda D vitaminin azalmasıdır. Kış aylarında 198 sağlıklı yetişkin üzerinde yapılan gözlemsel çalışmada, normal seviyelerde D vitaminine sahip bireylerin %17’si akut solunum yolu enfeksiyonu geliştirirken yetersiz seviyede D vitaminine sahip bireyler, %45 oranında aynı hastalığı geliştirdiği tespit edilmiştir.

Yapılan önemli bir diğer çalışmada (Vitamin D as an Independent Risk Factor for COVID-19 Death) koronavirüsten dolayı ölenlerin %95,8’inde D vitamini düşük, yaşayanların %93’ünde ise D vitamininin normal düzeyde olduğu görülmüştür.

20 covid-19 hastasıyla yapılan bir başka çalışmada yoğun bakım ünitesinde yatan hastalarda d vitamini eksikliği sıklığı %84,6 olarak tespit edilmiştir. (Vitamin D Insufficiency is Prevalent i Severe Covid-19)

Son olarak; 200.000 kişiyle Amerikada yapılan çalışmada (SARS-CoV-2 Positivity Rates Associated With Circulating 25-Hydroxyvitamin D Levels), covid pozitif çıkan hastaların D vitamini düzeyinin yetersiz olduğu tespit edilmiştir.

Her vitaminde olduğu gibi D vitamininde de optimum değeri korumak önemlidir. Eksikliği gibi fazlalığı da çeşitli hastalıklara sebep olabildiği için hekiminize ve eczacınıza danışmadan kullanmanız önerilmez. Lütfen besin takviyesi veya vitamin takviyesine ihtiyacınız olup olmadığını doktorunuza ve eczacınıza danışarak karar veriniz.

Sağlıklı günler diliyorum.

Kaynak: Link