Benliğin Yansıması: Ayna Kuramı

Hepimiz sevdiğimiz insanlarla görüşmeyi, onlarla daha sık vakit geçirmeyi isteriz. Hatta değer verdiğimiz kişilerin yanımızda bulunmasından hoşnut olur, onlarla birlikteyken zamanın nasıl geçtiğini bir türlü anlamayız. Gelin bu durumu ayna kuramıyla bağdaştıralım.

Çoğu zaman yeni insanlarla tanışmak, onlarla arkadaşlık kurmak, fikirlerimizi paylaşmak, ortak bir anlayışa sahip olmak ve etrafımızda bizimle aynı görüşe sahip insanlarla tanışmayı, kaynaşmayı, bir arada bulunmayı isteriz. Burada amacımız fikir birliği oluşturmak veya farklı düşüncelerle açık taraflı olduğumuzu belli ederek kişiliğimizi yansıtmak olabilir.  Aslında sosyallik kavramıyla da yakından ilgili olan bu tutum çevremizdeki insanları daha kolay seçme, onlar sayesinde kendimizi görme ya da çok sayıda kişiyle görüşüp onlar arasındaki yerimizi belirlemede bize yardımcı olacak bir tutumdur. Kişi bu sayede diğerleri arasında nasıl bir konumda olduğunu anlar.                                       

Bu aslında basit bir sıralama işlemidir. Yani diğerlerine göre hangi konumda bulunduğuna, kendisine ne kadar saygı gösterilmesi gerektiğine veya başkaları tarafından ne kadar önemsendiğine kanaat getirmiştir. Bu durum başarıyla, karakterle veya kişinin kültürel birikimiyle ölçülecek bir durumdur. Aslında hepimiz bu kıyaslamayı kendimizi başkalarıyla ölçmek onlarla kıyaslamak amacıyla yapmışızdır. Burada amaç her zaman kendimizi ölçmek olmasa da bir nevi kendimize ayna tutmak isteriz. Çünkü insanoğlu kendisini ancak başkalarının anlatımıyla görebilir. Kişi kendisiyle aynı davranış ve tutumda bulunanlarla daha samimi olurken kendisiyle zıtlaşan her durumda ters düşen insanlardan her zaman hoşnut olmayabilir. Bu durum psikoloji biliminde de kendisine yer edinmiştir. Ayna kuramı olarak da bilinen kişilerin kendisine benzeyenle yakın tutumda olması veya karşısındaki kişiye daimi güven duyması olarak da bilinir. Burada amaç karşı tarafın benzerlik özelliğinden faydalanmaktır. Bunu da karşısındaki kişiyle empati kurarak gerçekleştirir. Bir iş görüşmesine giderken karşı tarafın işe alması için veya sevdiğimiz hoşlandığımız birisinin bizden hoşlanmasını sağlamak amacıyla ya da bulunduğumuz bir davette uyum sağlamak için kültürel kıyafetler giyerek ortama uyum sağlamak ayna kuramını anlatma için benzer örnekler olarak sıralanabilir. Bu kuram iletişim becerilerini geliştirmede, sosyalleşmede ve arkadaş çevremizi genişletmede öneme sahip bir noktada kişiyi kendisine anlatmada üçüncü bir kişi olarak da kendisine ayna tutmada önem taşımaktadır. Ayna metaforu sadece kendimizi görmek için değil aynı zamanda başkalarını da kendimizle birlikte görmeye yarayan bir metottur. Ayna tutmak tek yönlü bir süreçten ibaret değil, çift yönlü döngüsel bir süreçtir.