Antik Çağda Kadın Saçı Üzerine

Antik Çağ'da kadınların uyguladığı saç şekillendirme modellerini ve saça gösterilen ehemmiyeti hiç merak ettiniz mi? Gelin, bu yazımda bu konuya birlikte göz atalım!

Güzel olmak ve güzel hissetmek insanoğolunun varolduğu zamandan itibaren peşinden koşulan bir konu olmuştur. Hiç şüphesiz ki kadınlar için de saç bakımı, saç modelleri gibi meseleler de her zaman önem verilen ve simgeleştirilen bir durum haline gelmiştir. Peki Antik dönem ve uygarlıklarında kadın saçı ne ifade ediyordu? Nasıl modeller tercih ediliyordu? Hep beraber bu merak uyandırıcı antik modellere hep beraber bir göz atalım

Temizlik, Bakım, Boyama Ürünleri ve Uygulaması

Kendi banyo veya hamamlarında saçlarına çeşitli bakımlar uygulayan kadınlar Roma da capillaria denen yağ merhem benzeri bir karışımı saçlarına ovuşturararak sürdüğü ve beslenmesini sağladığı bilinmektedir. Plinius da bu ürün hakkında bilgi verir; Germenlerin saçlarını kızıllaştırmak için Galyalılardan öğrendikleri, karaağaç ve kayınağacının külünden yapılmış, hem katı hem de sıvı olarak kullanılabilen Rutilandis Capillis denilen bir karışımdan faydalandıklarını ifade etmiştir.

Boyama işlemiyse eski zamanlardan beri örneğine daha sık rastladığımız bir konudur. Yunanlar güneş ışınlarından yararlanarak saç renklerini açmışlar ve çeşitli tariflerle de bunu desteklemeye çalışmışlardır. Günümüzde çok sık kullanılan kına ile saç boyama yöntemininde eski zamanlardan beri kullanıldığı bilinmektedir. Sarı saça sahip olanlar da ceviz kabuğundan yararlanılan tentür maddeyle saça işlem uygulamıştır,

Kullanılan Araç - Gereçler

1) Makas 

MÖ 5.YY Dan beri kullanıldığı bilinen Antik Dönem makasları, görselde de gözüktüğü gibi modern örneklerinden farklıdır ve at nalı şeklinde bükülmüş, iki keskin kolu olan tek parça metalden yapılmıştır. Metalin esneyebilen özelliği sayesinde araya sıkıştırılan saç kesiliyordu.

2) Tarak 

Günümüzdeki kullanım alanıyla ciddi manada benzerlik taşıyan saç sakal bıyık taramak için  şimşir denen taraklar sıklıkla kullanılırdı. Calamistrum denen bugünkü maşa benzeri işlev gören metal gereç, süslü ve oymalı aynalar, "Tettiks" denen saçı tutturmak ya da topuzu desteklemek için takılan metal spiral ya da halkalar, Stephane olarak bilinen ve saçın üzerine yerleştirilen çeşitli çiçek, Mitra isimli kemer ve zafer bandı ya da saç bandı da kullanılan saç aksesuarları arasında yer almaktadır.

Saç uzunluklarıysa Yunan kültürü öncesi Ege Bronz Çağı kadın figürlerinde uzun saç görülürken (Yılanlı Tanrıça), Homeros zamanında (Akha kadınları için) saçlar file, örtü veya bant içine toplanmıştır. Pers Savaşları öncesine kadar uzun ve açık saç, MÖ 5. yüzyıl başlarından itibaren toplu ya da kısa saç, MÖ 4. yüzyılda toplu saç, Hellenistik Dönem’de ise Klâsik Dönem’in geliştirilmiş saç biçimleri tercih edilmiştir.

Araştırma sırasında incelenen uzun saçlı figürler arasında atkuyruğu biçiminde toplanmış saçın, Arkaik Dönem vazo resimlerinde örneğine rastlanmazken Klâsik ve Hellenistik Dönemde sık olmamakla birlikte örnekleri mevcuttur. At kuyruğuna benzer bir toplama biçimi ise uzun saçların arkaya taranmasının ardından sırtta bir araya getirilerek bağlanmasıyla elde edilmiş; Arkaik, Klâsikve Hellenistik Dönem’de varlık göstermiştir.

Bazı saç biçimleri, Antik Çağ boyunca kendini gösterirken bazıları da sadece bir dönem var olmuş veya ikinci bir dönemde görülse dahi eski moda olarak değerlendirilmiştir.

Neticesinde saç biçimlerinin, kadının bakımlı olduğunu vurgulaması dışında çeşitli anlamlar da taşıdığı ortaya konulmuştur. Bazı biçimler, döneminin koşulları, kültürü, inançları gibi sosyo -ekonomik etkenlerin bir yansıması olarak ortaya çıkmış olup, figürün temsil ettiği kadın hakkında bilgi vermektedir. Kişinin yaş, sosyal durum ve toplum içindeki konumu, saç modeli seçimini etkilemiştir. Örneğin bir kadın figürünün başının örtülü olması bazen yaşlı olduğunu bazen de dinsel görevini; kısa saçlı olması ise figürün bir hizmetkâr veya yas sürecinde olduğunu anlatır. Neticede saç biçimlerinin, arkeolojide kimliklendirme konusunda kayda değer bir katkısı olduğu açıktır.