Aşureye Dair Her Şey - BaydönerCase

Kültürlere ve bölgelere göre yapılışında farklılık gösteren aşure kelimesinin kökeninden ve yapımında kullanılan malzemelerden bahsettim. Gelin hep birlikte aşurenin kelime anlamını ve kültürlere göre ne anlam ifade ettiğini öğrenelim. Keyifli okumalar dilerim.

Aşure kelimesi Arapça "onuncu" anlamına gelen Ashura kelimesinden gelmiştir. Türk geleneğinde aşure daha çok Muharrem ayının 10' unda veya Hicri Takvim' de Muharrem ayının 10' undan sonra yapılmaktadır. Muharrem ayı ile olan ilişki sadece İslami inançlarda değil, aynı zamanda İslam öncesi inançlarda da görülmüştür. Evliya Çelebi aşure ayının eş anlamlısı olarak karış katış sözcüğünü kullanmıştır. 

Nuh' un gemisi Ağrı Dağında durduğunda Nuh' un ailesi bu durumu özel bir yemekle kutlamak istemişlerdir. Erzakları tükenmek üzere olduğundan ellerinde olan malzemeleri (tahıl, kuru meyve ve benzerleri) katarak puding kıvamını alana kadar pişirmişlerdir. Türk aileleri bu olayın anısına aşure yapmışlardır. 

Bektaşi kültüründe aşure; sağlık, şifa, güvenlik, başarı ve manevi beslenme için özel dualarla hazırlanmıştır. Aşure fakirlere, komşulara, arkadaşlara eş, dost ve akrabalara dağıtılmıştır. Böylelikle Bektaşiler için aşure geleneği başlamıştır. Alevi kültüründe ise Kerbela Savaşı' nda Hüseyin' in öldürüldüğü gün aşure pişirilmesi ile aşurenin hiçbir hayvansal ürün içermemesi arasında bağlantı kurulmuştur ve şiddetin genel olarak protesto edildiği ifade edilmiştir. Aleviler her sene aşurelerini pişirip eş, dost, akraba, komşu ile paylaştıkları Muharrem ayında 12 gün boyunca etin tüketilmediği bir oruç tutarak öldürmenin her türlüsünün şiddet olduğunu kabul etmişlerdir. Ermeni ve Rum kültüründe de aşure geleneği vardır. Rumlar aşureyi buğday, kuru üzüm ve bal ile yapmaktadırlar ve aşureyi kilise kapısında dağıtıp ortasına bir mum diktikleri bir tabakla mezarın başına yerleştirmektedirler. Ermenistan' da aşure Noel' de komşularla paylaşılır. Genellikle kuru meyveler, fındık ve narlarla süslenmiş bu Noel Pudingi, yeni yıl masasının en önemli parçası olmaktadır. 

Aşurenin belirli bir tarifi vardır diyemeyiz. Kültürlere ve bölgelere göre değişiklik göstermektedir. Geleneksel olarak en az yedi maddeden oluşması gerektiği söylenmektedir. Bazıları adından dolayı on madde ile yapılması gerektiğini söylemektedir. Aleviler ise hep on iki madde kullanarak aşure yapmışlardır. Bu malzemeler arasında buğday, arpa, pirinç, fasulye, nohut, pekmez, hurma pekmezi, nar pekmezi, pancar suyu, hurma, kayısı, incir, kuru üzüm ve kuş üzümü gibi kuru meyveler, badem, fıstık, fındık, ceviz, çam fıstığı ve susam gibi kuruyemişler yer almaktadır. Bununla birlikte, aşureye derinlik katmak için portakal, limon ve limon kabuğu eklenebilmektedir. 
Aşure tarifi hiçbir hayvansal ürün içermemesi itibarıyla vegandır ve Türk mutfağının en bilinen ve en popüler vegan tatlılarından biridir.