Caz Müziğin Güçlü Sesi: Sarah Vaughan

Kalıplara sığmayan Sarah Vaughan'ın hayat hikayesi..

Sarah Vaughan 27 Mart 1924 – 3 Nisan 1990 yılları arasında yaşamıştır. New Jersey de gitar ve piyano çalan, müzik ile uğraşan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Müzikten bağımsız olarak annesi çamaşırcı ve babası ise marangozdu. Ailesi oldukça dindardı ve yaşadıkları yerdeki bir kilisede faaliyet gösteriyorlardı. Vaughan yedi yaşında piyano derslerine başladı ve kilise korosunda şarkı söyledi. Küçük yaşta müziğe ilgisi oluşmuştu ve artık piyanonun onun için özel bir yeri oldu. Küçük yaşlardayken, yaşadıkları yerde verilen konserleri takip etmeye başladı ve hatta kendisi de yasadışı olarak gece kulüplerinde piyanist olarak sahne almaya başladı. Kendisine sahnedeki şımarık, küstah tavrından kaynaklı “Sassy” lakabı verilirken, kiliselerde şarkı söylediği için sesindeki ilahı tondan kaynaklı “Divide One” lakabı verildiği söylenmektedir.

  

Kariyeri:

Şarkıcılık kariyeri Harlem'deki Apollo Tiyatrosu'nda bir yetenek yarışmasını kazanmasıyla başladı. 1943 yılında, performans gösterdiği sırada, piyanist Earl Hines ile tanıştı. Hines ona hemen orada bir iş teklif etti. Vaughan 1943'ün geri kalanını ve 1944'ün bir kısmını önemli isimlerin de yer aldığı Earl Hines büyük grubuyla ülkeyi gezerek geçirdi. Bir piyanist olarak işe alındı, ancak müzisyenler birliği tarafından çağdaş kayıt yasağı olduğu için ticari kayıt yapamadılar.

(Billy Eckstine hemen arkasında Hines ile mikrofonda. En solda Dizzy oynuyor, en sağda Charlie Parker dinliyor ve sırıtıyor. Sarah Vaughan piyanoda.)

Sonraki birkaç yıl içinde grup oldukça büyüdü ve Miles Davis gibi önemli isimler içeriyordu. Vaughan, 1944'te gruba şarkıcı olarak katıldı ve ilk şarkısını kaydetme fırsatı oldu. 1944'ün sonlarında ise solo kariyer yapmak için gruptan ayrıldı.

Solo Kariyeri ve Yükselişi:

1945 yılında New York ta birçok farklı yerde solo kariyerine başladı. Aynı zamanda birçok iyi caz sanatçısı ile sahne aldı, birlikte çalıştı. 1948 in başlarında yaptığı kayıtlar sayesinde listelerde ilk sıralarda yerini aldı. Ayrıca 1949 yılında şarkılarının yayınlandığı bir radyo programına sahipti. Yıllarca turne programları yaptı, şehir şehir, ülke ülke gezdi. 1948 deki sürpriz çıkışından sonra yaptığı her iş ses getirmeye başladı. Üzerindeki ilgi oldukça büyüktü. 1960'larda değişen demografi ve zevkler, caz müzisyenlerini küçülen izleyicilerle ve uygunsuz malzemelerle baş başa bıraktı. Kariyerini sürdürmeye yetecek kadar büyük ve sadık bir takipçi kitlesine sahip olduğu için pek düşüşe geçmedi.

1989 yılında akciğer kanseri teşhisi kondu. Hayatının son zamanlarına kadar konserlerine devam etti fakat hastalığının etkisi gözle görülmekteydi. Ne olursa olsun dinleyicisinin desteğini hissetti. 3 Nisan 1990 yılında ise vefat etti.

Müziğe Bakış Açısı:

1940larda kariyerine başlamıştı ve o dönem aslında cazın oldukça zenginleştiği dönemlerden biridir diyebiliriz. 30lu yıllarda radyolarda konser verme, Big Band patlaması dediğimiz kalabalık orkestralarla sahne alma gibi şeyler yayılmışken, 40lı yıllarda tam tersi olarak Bebop adı altında daha ufak ekiplerle, daha fazla solo performansın yer aldığı tempolu bir caz türü hakimdi. Bundan ekstra olarak yine 40lı yıllarda cool jaz dediğimiz bebop a kıyasla daha yumuşak, güçlü ve etkileyici bir tarz ortaya çıktı. 

Vaughan bu dönemde birçok caz türünün etkisi altında kalmıştır. O dönemlerde önemli caz sanatçıları ile sahne alması veya birlikte iş yapması aslında bu türlerin çoğunu deneyimlemesini ve gözlemlemesini sağlamıştır. Benim en sevdiğim nokta ise Sarah Vaughan ın kendine özgü bir tarzının ortaya çıkmasıdır. Konserlerini dinlediğinizde diğer caz türlerinde de alışık olduğumuz gibi çok fazla doğaçlama yer alır. Doğaçlamaları o kadar iyidir ki, sıkı bir dinleyici değilseniz müziğin akışına ait bir şey olduğunu sanabilirsiniz. Bunun dışında zaman zaman şarkılarında klasik müzik tınısı olduğu, caz ile bunu harmanladığı söylenir. Caz aykırılığın, isyanın, bir başkaldırının müziği olduğu düşünülse de Sarah'a baktığımızda genelde aşk, özlem temalı şarkıları olduğunu görebiliriz. Onu dinlediğinizde, sesinin ruhunuza dokunduğunu hissedebilirsiniz.

Kalıplara bağlı kalmayan ve kendi içinden geldiği gibi müziğini yapan biri olması ve bunun gibi birçok noktada, o dönemin caz şarkıcılarından ayrılmaktadır. Kendisi sayısız ödüle sahiptir. Sadece caz müzisyeni olarak etiketlenmeyi de reddetmiştir. Yapabildiği her şeyi söyleyebileceğini dile getirir. Sarah Vaughan, yirminci yüzyılın en iyi ve en güçlü kadın seslerinden biri olduğu kabul edilmektedir.

Sarah Vaughan'ı merak edip dinleyen herkese keyifli dinlemeler dilerim...