Sinoplu Diyojen: Antik Çağın Kinik Filozofu

Felsefenin öncülerinden birisi olan Diyojen'in Sinop'ta doğduğunu biliyor muydunuz? Peki ya neden göç ettiğini? Yazımda bir fıçıda yaşayan ve medeniyeti reddetmiş bu ilginç filozofun hayatından ve felsefesinden kısaca bahsettim. Umarım keyifle okursunuz!

Kimdir Bu Diyojen?

Sinoplu Diyojen, MÖ 412-323 yılları arasında yaşamış ve Kinik felsefesinin öncüsü olmuş ünlü bir filozoftur. Sinop’ta doğan ve Atina’ya sürgün edilen Diyojen, medeniyeti reddetmiş ve doğaya uygun bir şekilde yaşamaya çalışmıştır. Bir fıçıda yaşayan, giyimine kuşamına dikkat etmeyen, insanlara karşı alaycı ve eleştirel olan Diyojen, gerçek erdemin kişinin kendine egemen olmasına ve tutkularından kurtulmasına dayandığını savunmuştur.

Diyojen’in hayatı hakkında pek çok anekdot vardır. Bunlardan en ünlüsü Büyük İskender ile karşılaşmasıdır. Büyük İskender, dünyanın pek çok yerinde ün yapan bu filozofu ziyaret etmek ister ve ona istediği her şeyi dilemesini söyler. Diyojen ise güneş ışığını kesen İskender’e:

Gölge etme başka ihsan istemem.

sözlerini sarf eder. Bu cevap karşısında hayran kalan İskender ise şu şekilde cevap verir:

Eğer ben İskender olmasaydım Diyojen olmak isterdim.

Diyojen’in Sinop’tan neden gittiği konusunda ise farklı görüşler vardır. Bazı kaynaklara göre babasıyla birlikte kalpazanlık yaptığı için sürgün edilmiştir. Bazı kaynaklara göre ise Sinop’un Persler tarafından işgal edilmesi sonucu kaçmıştır. Diğer kaynaklara göre de kendi isteğiyle Sinop’u terk etmiştir.

Diyojen’in felsefesi günümüzde de ilgi çekmektedir. Doğal yaşamın önemini vurgulayan, tüketim toplumuna karşı çıkan, bireysel özgürlüğü savunan Diyojen, modern dünyanın sorunlarına da ışık tutmaktadır.

Diyojen’in Felsefesinin Temel İlkeleri

• Doğaya uygun yaşamak: Diyojen, insanların doğal durumlarından uzaklaştıkları için mutsuz olduklarını söyler. Doğal olanın iyilik olduğunu savunur. Hayvanların yaşamlarını örnek alarak onlar gibi basit ve sade bir şekilde yaşar.
• Kendine yeterli olmak: Diyojen’e göre insanın en büyük erdemi kendine yeterli olmasıdır. Başkalarına bağımlı olmadan kendi ihtiyaçlarını karşılayabilen kişi özgürdür. Bu nedenle gereksiz eşyalardan ve lüksten uzak durur.
• Tutkulardan arınmak: Diyojen’e göre insanların mutsuzluğunun sebebi tutkulardır. Tutku insanın doğasına aykırı bir şeydir ve onu köleleştirir. Bu nedenle para, şöhret, güç gibi tutkulardan arınmak gerekir.
• Alaycılık ve eleştiri: Diyojen’e göre insanların çoğu sahte ve ikiyüzlüdürler. Onları alaya alarak ya da eleştirerek gerçeği görmelerini sağlamak gerekir. Bu nedenle Atina’da gündüz fenerle adam aradığını söyler. Ya da Büyük İskender’e gölge etme der. Ya da Eflatun’un (Plato) tanımına göre insanın bir tüyü olmadığını söyler.