Rus Edebiyatının Hüzünlü Ruhu: Turgenyev

Bu içeriğim, Rus Edebiyatı deyince aklan ilk gelen isimlerden Turgenyev'in kaleme aldığı ve en meşhur eseri olarak tanımlanan Babalar ve Oğullar kitabının özet niteliğinde incelemesi ile ilgili. Turgenyev'in bu romanında, ana karakterler olarak önce çıkan Bazarof ve Arkady'nin üzerinden geleneksellik ve modernlik arasında izlenen yol hakimdir.

İvan Sergenyeviç Turgenyev, Rus şair, yazar ve çevirmendir. 1818 yılında Rusya'da doğup 1883 yılında Fransa'da vefat etmiştir. Turgenyev, yaşamı boyunca birçok eser vermiştir. Eserlerinin arasında tiyatro oyunları ve filme çevrilen kitaplar da vardır. Bu içeriğimde Turgenyev deyince akla ilk gelen eserlerinden olan "Babalar ve Oğullar" eserini inceleyeceğiz.

Uyarı: İncelememde kitabın kurgusu hakkında birçok bilgi ve detaya rastlayacaksanız. Eğer kitabı okumadıysanız ve önceden bilgi sahibi olmak istemiyorsanız kitabı okuduktan sonra incelememi okumanızı tavsiye ederim.

   1862 yılında yazılan bu eser hakkında zamanının özelliklerini taşıdığını söylemek gerekir. Eserde, Rus kültürüne bağlı karakterler de kültürden uzak karakterlere de rastlıyoruz. O zaman gelin eseri yakından incelemeye başlayalım.

   Önce eserdeki karakterlerden bahsetmek isterim. Eser, Nikolay Petroviç Kirsanof ile başlayıp kısaca tanıttıktan sonra maceraya başlar.

• Nikolay Petroviç, General olan babası tarafından “asker olamayacak kadar korkak” olarak tanımlanan küçük oğuldur. Şimdilerde köyünün toprak ağası, derebeyidir.
• Arkady Nikolaviç, Nikolay’ın oğludur. Arkady’nin annesi henüz Arkady küçükken vefat etmiştir.
• Pavel Petroviç, Nikolay’ın abisidir. Askerdir. Eserde gençlik zamanlarında başından talihsiz bir aşk geçtiği anlatır. Bu talihsiz aşkı, ikinci şahıs olmadan bizzat okumanızı tavsiye ediyorum.
• Yevgeni (Yvgeny) Vasiliç Bazarof, Arkady’nin arkadaşıdır. Arkady ile kısa sürece önce tanışmalarına rağmen oldukça sıkı dost olmuşlardır. Bazarof, koyu bir Nihilisttir. Ona göre hiçbir prensibin değeri yoktur. Doğa bilimleri ile ilgilidir.
• Feniçka, Nikolay’ın sevgilisidir. Nikolay’dan bir de Mitya isminde çocuğu vardır.

Şimdilik bu karakterlerden bahsetmeyi yeterli görüp karakterlerin yaşadıklarını incelemeye başlıyorum.

   Eserde kısaca Nikolay’dan bahsedildikten sonra çok sevgili oğlu ve oğlunun dostunun üniversiteden köyüne dönmesiyle devam eder. Bazarof bir süre arkadaşının köyünde misafir olacaktır. Genç adam, önce Nikolay ile daha sonra Pavel ile tanışır. Evde ve çiftlikte hizmetlerini sürdüren yardımcılar dahil ancak Pavel hariç herkes Bazarof’a kolayca ısınır. Bazarof, aslına bakılırsa, kaba sayılabilecek biridir. Belki de düşündüklerini dolandırmadan söylemesi onun düpedüz “kaba” olmasını engeller.

   Pavel ve Bazarof, beraber geçirdikleri bir sürenin ardından akşam yemeği esnasında tartışmaya girerler. Bu tartışmanın başlıca sebebi; Pavel’in kültürlerine sahip çıkan tam anlamıyla bir Rus, Bazarof’un ise hiçbir ilkeye ayak uydurmak istemeyişidir. Bazarof’un uğraşılması gereken tek şeyin ekmek meselesi olduğu, inançlar bizi çıkmaza götürdüğü düşüncesi karşısında Pavel, adeta alay eder. Pavel, yeğeninin de arkadaşı gibi düşüncelere sahip olmasından tedirginken, tedirginlikleri karşılık bulur. Arkady ve Bazarof, gücün Nihilistlerde olduğunu söylediğinde Pavel, gücün “Yabani” bir Moğal’da da olduğunu söyleyerek gücün değil ilkelerin önemini vurgular. Bu tartışmadan sonra genç adamlar yemeklerini bitirip masadan ayrılırlar. Tüm bunlar yaşanırken sakinliğini koruyan Nikolay, abisi Pavel ile tam olarak aynı düşünceleri taşımadığını söyler. Pavel için yeni neslin, sevgili mirasçılarının böyle düşüncelere sahip olması utanılması gereken bir durumdur. Nikolay ise annesi vefat etmeden onunla yaşadığı diyaloğu aktararak olayı yumuşatır. Nikolay, annesine “Siz beni anlayamazsınız. Benimle aynı kuşaktan değilsiniz.” dediğini ve gençlerin düşüncelerini mazur görmek gerektiğini söyler.

Eserde buraya kadar yaşananları inceledikten sonra ilk kez karşımıza çıkan karakterlerden bahsetmek istiyorum.

• Sitnikof, Bazarof’un şehirde yaşayan Nihilist arkadaşıdır.
• Kukşina, Nihilist, zamanına göre oldukça geniş düşünceli bir kadındır. Sitnikof aracılığıyla Bazarof ve Arkady ile tanışır.
• Vali, Petroviçlerin akrabasıdır.
• Adintsova, Vali’nin davetinde tanışılan, Aristokrat güzel bir kadındır.
• Katya, Adintsova’nın kız kardeşidir.

    Vali’nin verdiği davete giden Bazarof ve Arkady, Adintsova adında bir kadın ile tanışır. Oldukça kibar bir kadın olan Adintsova genç adamları malikanesine davet eder. Genç adamlar bir süre misafir olmak üzere malikaneye teşrif eder. Her ne kadar Arkady, Adintsova’dan hoşlansa da kadın, ona küçük kardeşiymiş gibi davranır. Adintsova, 18 yaşında Katya isimli kardeşi ve asilzade yaşlı teyzesiyle yaşar. Genç adamların bu malikanede geçirdiği günlerde daha çok Arkady, Katya ile; Bazarof ise Asintsova ile beraberdir. Genç adamlar için malikanede geçirilen günler Bazarof ve Adintsova’nın arasında gerçekleşen yanlış anlamayla son bulur. Malikaneden ayrılan genç adamlar Bazarof’un köyüne giderler.

• Vasili İvanoviç, Bazarof’un babası, emekli ordu doktorudur.
• Arina Vlaseyevna, Bazarof’un annesi, çiftliğin sahibidir.

   Bazarof’un babasını tanımlarken Vasili İvanoviç’in kendisi için söylediği cümleleri kullanmak istiyorum. “Ben olabildiğince küflenmemeye, asrın gereklerinden uzak kalmaya çalışan yaşlı bir cerrahım. Şimdilerde ise çiftçiyim” der. Çiftliğin asıl çiftliği eşi Arina Vlaseyevna’dır. Sahip oldukları çiftlik ve köylüler mütevazı derecededir. Genç adamlar bu çiftlikte kaldıkları sürede ufak bir tartışma yaşarlar. Tartışmanın sebebi Bazarof’un deyişiyle Arkady’nin ilkelerine bağlı, gerici olmaya yaklaşmasıdır ancak bu tartışma dostluklarına bitirecek türden değildir. Bazarof’un köyünde çok güzel ağırlandıktan sonra buradan da ayrılırlar.

   Gençler ani bir kararla tekrar Adintsova’nın malikanesine giderler. Buradaki 4 saatlik kısa ziyaretten sonra soluğu Petroviçlerin çiftliğinde alırlar. Arkady, ne dostu Bazarof’a ne de baba evine dayanamayıp Adintsova’nın malikanesine kaçar. Bazarof ise beklenmedik bir hisle Nikolay Petroviç’in sevgilisi Feniçka ile istenmeyen bir olay yaşar. Bu olayın bir de şahidi vardır. Olayın daha enteresan kısmı ise şahit Pavel Petrotoviç de gizliden gizliye Feniçka’ya karşı his beklemesi… Bu olaya karşı boş durmak istemeyen Pavel Petroviç, Bazarof’a sebebini söylemeden düello teklif eder. Genç adam kabul eder. Düello sırasında yaşamın önemli olmadığını ancak yine de korktuğunu hisseden Bazarof düşüncelerini şöyle açıklar

“Ben, bugün burada ölmeyeceğim. Ben bu dünyada daha çok sürüneceğim.”

Düello sonunda Pavel bacağından sakatlanır. Bir şekilde Nikolay Petroviç’e haber gider. Nikolay olanları duyar ve şaşkınlıkla karşılar. Bu arada Pavel’in tedavisi devam ederken Bazarof çiftlikten ayrılmak ister ve genç adamı yolcu edilir.

   Pavel iyileşene kadar çok iyi bakılır. İyileşmesine yakınken Nikolay’a artık Feniçka ile evlenmesi konusunda ısrar eder. Nikolay bu konuyu genişçe düşündükten sonra abisinin dediğini yapmak istediğine karar verir. Çiftlikte işler böyleyken Bazarof da arkadaşı Arkady ile vedalaşmak için Adintsova’nın malikanesine gider. Arkadaşıyla görüşürü ve olanları anlatır. Adintsova ile de vedalaşan Bazarof, malikaneden ayrılmadan Arkady ve Katya’nın evlenmek istediklerini duyar.

   Bazarof, malikaneden ayrılıp babasının çiftliğine döner. Burada uzun süre kalmayı planlamıştır ancak planında hayatının sonuna kadar burada olacağını bilmiyordur. Bazarof, köyünde tıbbi olarak köylülere yardım ettiği vakitlerin birinde köylülerden birine otopsi yaparken hastalanır ve bu hastalık onu ölüme götürür. Ölüm döşeğindeyken Adintsova’ya aracı ile selam iletir. Adintsova bir doktorla beraber ziyarete gelir ancak ne Adintsova ne de doktor, Bazarof’un kurtarıcısı olamaz. Bazarof hayata gözlerini yumar.

   Bazarof’un vefatından sonra Katya ve Arkady ile Nikolay ve Feniçka evlenir. Hep beraber yedikleri akşam yemeği sonrası Pavel bu çiftlerden uzaklaşmak için aralarından ayrılır.

Eser bu şekilde son bulur.

Uyarı: Karakterlerin isimleri kitabın hangi yayınevinden basıldığına göre farklılık gösterebilir. Benim okuduğum yayın; 2006 Amfora Yayınları.

Umarım Rus Edebiyatı'nın hüzünlü ruhunu yansıtan İvan Sergenyeviç Turgenyev'in Babalar ve Oğullar kitabından bahsettiğim bu içeriğimi beğenmişsinizdir. Bir sonraki içeriğime kadar hoşça kalın...