Parasosyal Etkileşim Nedir?

İzlediğimiz dizi veya filmlerdeki karakterler bizi çoğu zaman etkilemektedir. Bu etkileşim bazılarımızda sadece içeriği izlediği zaman diliminde sınırlı kalırken bazılarımız ise bu karakterlerin duygu durumlarına, dizi/film içerisinde verdikleri kararlara paralel olarak karar alarak hayatlarını onlara benzer biçimde şekillendirmeye çalışabilir. Sonuçlarından biri olarak bilinen parasosyal etkileşim biçimini gelin biraz daha inceleyelim.

Günümüzde izlenecek içeriklerdeki artış sebebiyle pek çok teknolojik araç hayatımızın vazgeçilmez bir parçası haline gelmiştir. Bu araçlarda yayınlanan pek çok dizi ve film sosyal hayattaki gerçekliği de etkilemektedir. Bireylerin davranışlarında değişikliklere sebep olurken toplumda da bazı durumlarda belirli bir kalıp oluşturarak benzer tepkilere yol açmaktadır.

Pek çoğumuz izlediğimiz dizi veya filmde bir karaktere yakınlık hissetmiş olabiliriz. Bu yakınlık daha da ileri gittiğinde onun duygudurumuna, yaşadığı olayların onu etkileme biçimine göre bizim de bireysel olarak duygularımız değişiklik göstermiş olabilir. İçeriklerde bireyleri genelde en çok etkileyen unsurlardan biri dizi veya filmdeki karakterlerdir. Bu karakteri izleyen bireyler onunla yakın, duygusal bir bağ kurmaya başlar. Kurulan bu duygusal etkileşime “parasosyal etkileşim” adı verilir. Bu etkileşim biçimi kişilerarası ilişkilere ulaşamayan pek çok kişi için doyurucu bir özellik de kazanmış olur.

Karakterle etkileşim kurulmasını, sürdürülmesini sağlayan pek çok etken vardır. Bunlardan ilki karakterin çekicilik düzeyidir. Bu düzey arttıkça karakterle etkileşime girme oranı da artmaktadır. Bir diğeri ise günlük hayatta iletişim kurduğumuz kişilere benzer nitelikteki karakterle etkileşim kurmamız daha kolaylaşmaktadır. Türkiye’de evli kadınlar baz alınarak yapılan bir araştırmada (Batıgün ve Sunal, 2017) parasosyal etkileşim geliştirme oranının eğitim düzeyi, sosyoekonomik düzey, evlilik yılı, izlenen içeriklerin sayısı gibi pek çok değişkenle ilişkisi olduğu görülmüştür.

En genel tanımıyla bakıldığında parasosyal etkileşim; izleyici ve medya karakteri arasında gerçekleşen karakterin izleyiciyi düşünce, tavır ve tutum değişikliği ve şekillenmesi aracılığıyla etkilediği tek taraflı gerçekleşen bir etkileşim biçimidir. Tek taraflı olarak düşünülmesinin sebebi izleyici medya karakteri hakkında fazlaca bilgiye sahipken medya karakteri için aynı durum söz konusu değildir. İzleyici karakterle kurduğu duygusal bağ sonucunda onu bir arkadaş, rol model olarak görerek hayatını o karakterin kararlarına benzer şekilde karar vererek şekillendirmeye başlayabilir (Arslan, 2013).

Parasosyal etkileşim izleyici ve medya karakteri arasındaki bağın yorumlamalar aracılığıyla gerçekleştiğini açıklar ve bu durum karakterin izlenmesi süresince gerçekleşir. Bu parasosyal ilişki farklı sebeplerle bozulabilir ve bu da parasosyal ayrılık olarak adlandırılır. Sebepler arasında ise izlenen içeriğin sona ermesi ve etkileşim kurulan karakterin o içerikten ayrılması olabilir. İzleyici bu olaya karakterle arasındaki bağın şiddetine göre üzülerek tepki verebilir. 

Parasosyal etkileşimin günümüzde sadece dizi/film karakterleriyle değil pek çok influencer ve ünlü kişilerle kurulabileceğini düşünüyorum. Bazı durumlarda takip eden ve edilen arasında etkileşim olsa da takipçi kadar diğer tarafın da hayatının etkilenmesi söz konusu değil gibi görünüyor. Takip ettiğimiz pek çok influencerın hayatına, o gün attığı storylere veya videolarına baktığımızda farkında olmasak da duygularımız değişebilir. Onlara benzer hayatlar yaşamak, benzer kıyafetler giymek, yemekler yemek  onlardan etkilendiğimiz ve onlarla kısmen tek taraflı etkileşime girdiğimizin bir göstergesi olabilir.