Pabucu Dama Atılmak Deyiminin Hikayesi

Hiç birileri sizin önünüze geçtiğinde pabucunuzun dama atıldığını hissettiniz mi? Peki, ne demek bu pabucu dama atılmak? Gelin bu deyimin hikayesini öğrenelim!

Pabucu dama atılmak deyimini duymuşsunuzdur. "Bir işte kendinden daha üstün, daha iyi biri çıkınca gözden düşmek" anlamına geliyor. Başka bir deyişle, bir kişinin diğer bir kişi karşısındaki üstünlüğünü ve değerini kaybetmesi durumu da diyebiliriz. Günlük hayatta pek çok kez kullandığımız deyimlerin her birinin aslında birer hikayesi var. Aslında her deyim, her atasözü geçmişte yaşanmış bazı olaylar sonucunda meydana geliyor. Pabucu dama atılmak deyiminin de çok eskilere dayanan ilginç bir hikayesi var. Bu deyimin kökeni Selçuklu döneminde uygulanan bir geleneğe dayanıyor. Esnaflık kültürünün temeli olarak kabul edilen Ahilik geleneğinde, hileyle iş yapan esnafın ya dükkanı kapatılıyor ya da onu yaptığı işten men ediyorlardı. Dürüstlük ve meslek ahlakı Selçuklu döneminde de Osmanlı döneminde de çok önemli bir yere sahipti. Aynı şekilde esnaflar da bu düstur ile işlerini yapmaktaydı. Ancak her durumda olduğu gibi esnaflık ahlakına da uygun davranmayanlar az da olsa vardı. O dönemde bir esnafın ya da zanaatkârın işini yaparken hile yapması veya ihmalkâr davranması cezalandırılırdı. Çabucak bozulan, yırtılan ya da çürüyen mallar hemen gözden geçirilip esnafın hatası aranırdı.

O dönemde özellikle ayakkabılar bu geleneğin bir parçası olmuştu ve bu deyimin çıkış noktası haline gelmişti. Bir müşteri ayakkabısının sağlam dikilmediğini, çabuk yırtıldığını söylerse o ustaya gidilirdi. Eğer ayakkabı yapılırken herhangi bir imalat hatası veya hile tespit edilirse o usta çağırılır, esnafın ileri gelenleri huzurunda tekdir edilir, aldığı ücret müşteriye iade edilir ve o ayakkabı bir daha kullanılmasın diye dama atılırdı. Dama atılan ayakkabı diğer esnaflara da ders olması için herkesin görmesi sağlanırdı. Hile yapan esnafın itibarı zayıflayacak, müşterisi azalacak böylelikle işini dürüstlükle yapması sağlanmış olacaktı. İşte hileli iş yapan esnafa "pabucu dama atıldı" denilerek onun ayıbını fark etmesi ve bir daha yapmaması için ibreti alem niteliğinde bu gelenek yıllar boyunca uygulanmış. Böylelikle Ahilik teşkilatında tüm esnaflar işini layığıyla yerine getirmesi amaçlanmış ve halkın esnaflara güven duyması sağlanmış.

Bir gün pabucunuzun dama atıldığını düşünürseniz dönüp bir de o ayakkabıyı nasıl yaptığınıza dikkat etmenizi öneririm.