Nellie Bly ile Bir Akıl Hastanesinde 10 Gün

Dönemin sayılı Amerikalı kadın gazetecilerinden olan Nellie Bly, farklı kimliklere bürünüp haber yapmasıyla mesleğinde efsaneleşmiş, dönemin kötü itibara sahip kadın akıl hastanesine 'deli' taklidi yaparak girmiş ve içerisinde yaşanan olayları gözler önüne sermiştir. Araştırmacı kişiliğiyle işi uğruna çok şey göze almış, bizler için de ilham kaynağı olmuştur. Gelin bu hayatı inceleyelim!

1864, Pennsylvania doğumlu olan Elizabeth, gazetecilik kariyerine çok erken yaşlarda başlamıştı. Henüz 21 yaşındayken yerel gazetelerden birinde yayınlanmış olan kadın düşmanı makale için yazdığı cevapla yayıncının ilgisini çekmişti. Kısa zaman sonra da o gazete için yazmaya başlamış, ardından da Nellie Bly takma adını almıştı. Bly, ilk olarak kadın sorunlarına odaklanmış bir araştırmacı muhabir olarak çalışıyordu. 1887'de New York'a taşındı ve işine orada devam etti. Sert ve gerçekçi araştırma çalışmaları tam da ona göreydi. 

23 yaşına geldiğinde New York'daki sayılı kadın gazeteciden biriydi. İdealist bir genç kadın gazeteci olarak Nellie, aslında çok tehlikeli bir görevi bu uğurda kabul etti. Blackwell Adası'ndaki akıl hastanesi'nin kötü koşulları hakkında etrafta rahatsız edici söylentiler dolaşıyordu. Adada sadece hastane değil, cezaevi ve beraberinde çeşitli kamu kuruluşları da vardı ve bulaşıcı hastalıklar da kol geziyordu. Bly'ın editörü eğer kabul ederse Nellie'ye 10 günlük bir sığınma başvurusu alabileceğini söyledi. Nellie ise oldukça hevesli ve kararlı bir şekilde bu görevi kabul etti. Sahte bir isim ayarladı ve "deli" olduğuna inandırabilme uğruna yola çıktı. Kaldığı evin sahibini ikna edebilmek için uyumadı, evin koridorlarında ve yakınlardaki sokaklarda bağırarak dolaştı. Tutarsız bir görünüm sergilemek için çok pratik yaptı. 

En sonunda bu duruma dayanamayan ev sahibi polis çağırdı ve Nellie'yi götürmelerini istedi. Amnezyası olan Kübalı bir göçmen olduğunu öne süren Nellie'ye kimse inanmamış ve onu Bellevue Hastanesi'ne göndermişlerdi. Genç kadına burada bunama ve psikolojik rahatsızlık teşhisi konulduktan sonra East River'daki Blackwell Adası'na gönderildi. Bunun bu kadar kolay olmasının sebebi, bilinçsiz doktorlar ve kadınlara karşı olan önyargıydı. Hatta ve hatta karısından rahatsız olan ve metresiyle da rahat bir yaşam sürmek isteyen nüfuzlu adamlar, karılarının 'aşırı' davranışlarını öne sürerek onlara deli muamelesi yapıyor ve çok kolay bir şekilde onları bu hastaneye yollayabiliyordu. Buraya getirilen kadınlar ise çok değersiz görülüyor, kimse de arayıp sormuyordu.

Adadaki koşullar Nellie'nin hayal ettiğinden çok daha kötüydü. Hastane kapasitesinden fazlasını alıyordu ve çok az doktor vardı. Bundan da kötüsü ise bir hastanın nasıl tedavi edileceği hakkında en ufak bilgiye sahip olmamalarıydı. Personeller eğitimsizdi ve davranışları acımasızdı. Bly, sonrasında burada yaşanan olayları ortaya çıkarmasında yardımcı olacak kadın mahkumlarla kısa sürede arkadaş oldu. Buradaki çoğu kadının hiçbir şekilde mental bir rahatsızlığı olmadığını fark ettiğindeyse şok geçirmişti. Ama şartlar o kadar kötü ve çalışanlar o kadar vicdansızdı ki, gayet sağlıklı giren bir insan burada rahatlıkla kafayı yiyebilirdi. Hastalar buz gibi soğuk sularla duş almaya zorlanıyor ardından da ıslak kıyafetler giydiriliyordu ve bu durum sık sık hastalıklara yol açıyordu. Tedavi için olduğu öne sürülerek 12 saat veya daha fazla hiç hareket etmeden ve konuşmadan banklarda oturmaya zorlanıyorlardı. Asla taze yemek yiyemezlerdi, yiyecekler hep küflü ve bayat oluyordu. Bu duruma isyan edenler ve direnenler ise dövülüyordu. Bly, zalim çalışanların cinsel şiddetinden bile bahsediyordu. Tam anlamıyla işkence çekiyorlardı. Hastaların çoğu göçmenlerden oluşuyordu ve onları arayıp soracak kimseleri de olmadığı için bir nevi kaderlerine terk edilmiş durumdaydılar. 

10 günün sonunda Nellie hastaneden çıkabildi ve ardından birkaç gün içerisinde orada yaşadığı olayları makale haline getirip yayınladı. Yayınların içeriğinden ziyade Nellie'nin yapmış oldukları da çok ses getirdi. Kadın bir gazeteci olarak gerçeği gün yüzüne çıkarmak uğruna verdiği bu çaba büyük yankı buldu. Fakat ne yazık ki 1 ay sonra hastanede yaşananları soruşturmak üzere görevliler adaya gittiğinde beklemedikleri bir manzarayla karşılaştılar. Çünkü personele denetleme olacağı haberi gitmişti ve kendilerine çeki düzen vermişler, işkencelerin izlerini gizlemeye çalışmışlardı. Ama tüm bu örtbas etme çabalarına rağmen jüri Nellie ve tanıklar ile aynı fikirdeydi. Tacizci personeller işten çıkarıldı, göçmenlerin derdini dinlemek için çevirmenler işe alındı, daha eğitimli doktorlar görevlendirildi ve hastane sisteminde değişiklikler yapıldı. Zihinsel kurumlar için ödenekleri arttırmaya yönelik yasa tasarısı bile onaylandı.

Tüm bunlar sırf gerçekleri açığa çıkarmak ve yankı uyandırmak amacı ile her şeyi göze alarak kendini bu tehlikenin içine atan Nellie Bly sayesinde gerçekleşmişti. Genç kadın kısa süre içerisinde bir isim haline geldi ve dünyanın en ünlü gazetecilerinden biri oldu. 10 gün içerisinde yaşadıklarını ve sonrasındaki gelişmeleri bir kitap haline getirdi. 2015'te ise '10 Days in a Madhouse' adıyla beyazperdeye uyarlandı. Başardıkları ile bizlere ilham olmuş kadınlar nezninde tüm kadınların "8 Mart Dünya Kadınlar Günü" kutlu olsun!