Michelangelo Musa Heykelini Neden Boynuzlu Yontmuştur?

Musa'nın Hükmü, Rönesans Dönemi'nde Michelangelo tarafından inşa edilen ünlü başyapıtlardan biridir. Bu eserin görenler tarafından oldukça merak edilen bir ayrıntısı da Michelangelo'nun Musa Peygamber'in başına işlediği iki adet boynuzdur. Bu boynuzların işlenmesinin perde arkasını, heykelin yapım sürecini ve özelliklerini öğrenmek için yazıma buyurun!

Rönesans; kelime anlamıyla '‘yeniden doğuş’' 15. yüzyılda İtalya'da ortaya çıkan ve Orta Çağ Avrupası'ndan başlayarak dünya çapında önemli değişimleri beraberinde getiren bir geçiş dönemi olarak tabir edilmektedir. Rönesans Dönemi’nde Orta Çağ öncesindeki kaynaklardan yapılan çeviri hareketlerinin hız kazanması; sanat, bilim, felsefe, mimari ve siyaset gibi birçok alanda büyük bir devrim ve değişimi beraberinde getirmiştir.

 İşte bu dönemde Papa II. Julius, dönemin ünlü sanatçısı Michelangelo’yu Roma’ya çağırarak kendisi için devasa bir anıt mezar yapmasını ister. Ancak o dönemin önemli projelerinden biri olan San Pietro Kilisesi’nin inşaatındaki malzeme sıkıntısı sebebiyle Papa II. Julius, kendi anıt mezarının yapılmasını bir süre ertelemiştir. 1505 yılında yapımına başlanan anıt mezar Papa’nın ölümünden 32 yıl sonra, ancak 1545 yılında tamamlanabilmiştir.

Anıt mezarın üst kısımda Hz. Meryem, Hz. İsa ve Papa’nın heykelleri; alt kısmın merkezinde Musa Peygamber, sağında ve solunda ise Hz. Yakup’un iki kız kardeş olan eşleri Rachel ve Leah konumlandırılarak tasarlanmıştır. Anıtta Musa Heykeli, 2.5 metrelik boyuyla dikkatleri üzerine çekmektedir. Michelangelo, heykelde Hz. Musa’nın on emri halkına bildirmek için Sina Dağı’na çıkmasının ardından 40 gün sonra geri döndüğünde halkının iman etmeyi bırakıp bir puta tapmaya başladıklarını görmesi üzerine duyduğu öfkeyi tasvir etmek istemiştir. Heykelin özelliklerine gelirsek, Musa Heykeli tüm heybetiyle otururken tasvir edilmiştir. Musa; bir elinde on emiri tutmakta, diğer eliyle ise sakalını tutmaktadır. Yüzünde ise İsrailoğulları’na duyduğu kızgınlık yansıtılmak istenmiştir. Şişkin damarlar ve gerilmiş kasların görünümünün yanı sıra ustaca uygulanan gölge oyunları da ifade edilmek istenen öfkeyi daha gerçekçi kılar niteliktedir. Görenlerde merak uyandıran bir önemli ayrıntı da Musa’nın başında bulunan iki boynuzdur.

 Sahiden Michelangelo Musa Heykeli'ni neden boynuzlu yontmuştur? Aslında bu durum Kutsal Kitap Tevrat’taki bir bab İtalyancaya çevrilirken yapılan bir hatadan ibaretti. Tevrat’taki bab şöyle idi: ''Musa elinde iki antlaşma levhasıyla Sina Dağı'ndan indi. Rab ile konuştuğu için yüzü ışıldıyordu ama kendisi bunun farkında değildi.'' Bu metinde İbranice olarak geçen ‘'karan'’ kelimesi ışıldama anlamına gelmektedir ancak bu kelimeye köken itibariyle çok benzeyen bir kelime olan '‘keren’' ise boynuz anlamına gelmektedir. Çeviriyi yapan Aziz Jerom, bu iki kelimeyi karıştırarak ‘'karan'’ kelimesini ışıldama yerine boynuz olarak çevirmiştir. Yani metin ‘'Rab ile konuştuğu için yüzünün 'boynuzlu’ olduğunu bilmiyordu.'’ şeklinde çevrilmiştir ve o dönemde yapılan çeviriler de uzun süre bu şekilde çevrilmiştir. Nitekim okuduğu kitapta çeviri hatası olduğunu bilmeyen Michelangelo bu babtan esinlenerek ünlü Musa Heykeli'ni boynuzlu yapmıştır.

Son bir anekdot ile bitirmek gerekirse; Michelangelo mermere adeta hayat verdiği bu şaheserle özel bir bağ kurmuş olacak ki, Musa Heykeli'ni tamamladıktan sonra onun bir taştan ibaret olduğunu unutup: “Konuş ya Musa! Konuş! Haydi kalk gidelim!” dediği söylenmektedir.