Likya mı Lidya mı?

Parayı hangisi bulmuştu? Lidya dediğinizi duyar gibiyim. Ama bu yazımızda tercihimiz Likya’dan yana oldu. Kısacası Likya’dan bahsettikten sonra neden Likya’yı tercih ettiğimizi anlayacaksınız.

Likya, gözünüzün önüne Türkiye haritasını getirdiğinizde Antalya ile Fethiye’yi birleştiren düz bir çizginin güneyinde kalan ve bugün Teke Yarımadası olarak adlandırılan bölgede hüküm sürmüştür. Herodotos, Likya halkının M.Ö.14 yüzyılda Girit’ten göç ettiğini belirtir. Tarihte ilk defa Hitit metinlerinde Likya’dan önce bölge ''Lukka'' adıyla adlandırılmıştır. Zaten Hitit dilinde de Likya’nın adı ''Lukka'' olarak geçmektedir ve anlamının ”Işık Yurdu” olduğu düşünülmektedir.

Peki neden bu yazımızda biz Likya’yı ön plana çıkarıp, anlatma gereği duyduk? Likya, Antik Çağ’da yaşamış diğer Anadolu uygarlıklarından farklı özellikleri ile ön plana çıkmıştı. Öncelikle Likyalılar’ın, çok güçlü bir şekilde birbirine kenetlenmiş ulusal bir bilince sahip oldukları bilinmektedir. İlk defa diğer Anadolu halklarının katılımıyla Hititlilere karşı oluşturulan konfederasyon ile bir birlik oluşturulmuştur. Yine Likya’nın, Kadeş Savaşı’nda Hititlilerin yanında yer almaları ve İlyada Destanı’nda Akha Hellenleri’ne karşı Truvalılar’a yardım etmeleri bu bilincin Anadolu’nun bütünlüğünün korunmasına doğru genişlediğini göstermektedir.

Diğer Anadolu halklarından bir diğer farkı da, Likyalılar’ın özgürlüklerine ve bağımsızlıklarına çok düşkün olmalarıdır. Bu uğurda esir yaşamaktansa ölmeyi bile tercih etmişlerdir. Nitekim tarihte, yüz binlerce askerden oluşan Pers ordusunun Xanthos’a gelmesiyle birlikte ufak bir ordusuyla Likyalılar, Xanthos’u elinden geldiğince savunmuşlar, en son kaybedeceklerini anlayınca eşlerini, çocuklarını ve hazinelerini kaleye kapatıp yakmışlardır. Kendileri de son kişiye kadar çarpışarak büyük kahramanlık örneği göstermişlerdir. Hatta bu olay ile ilgili bir şiir Xanthos tabletinde yer almaktadır. M.Ö. 4. yüzyılda Atinalı Sokrates şu sözlerle bu halkı özetlemiştir. ''Likyalılar’a hiçbir zaman hiçbir kimse bey olamadı.'' Özgürlüğe ve bağımsızlığa çok düşkün olmalarından dolayı da Anadolu’da Roma İmparatorluğu’na katılan son eyalet olmuşlardır.

Burada bahsedeceğimiz son ve bence en önemli özellikleri ise Likya şehirlerinin ve vatandaşlarının oylama esaslı yönetim biçimiyle ''Likya Birliği''ni kurmalarıdır. Çağdaş Batı yönetimlerine örnek olan birlik anayasası Antik Dünya’da tek olmasıyla ön plana çıkmaktadır. Seçmeci ve ayrıcalıkçı Atina demokrasisinden farklı olarak çoğulcu ve hakça yönetim biçiminin benimsenmesiyle gerçek anlamda uygulanan tarihteki ilk demokrasi örneğidir. Diğer devletlerin kurmuş oldukları birliklerin aksine Likya Birliği’nin en önemli özelliği ulusal olmasıdır. Yine bu birliğin diğerlerinden farkı, yöneticilerin ve milletvekillerinin daha çok sivillerden seçilmesidir. Bu yönetim biçimine göre kentler büyüklüklerine ve önemlerine göre bir, iki veya üç üye ile temsil edilirdi. Bu kentlerden altısı olan Xanthos, Patara, Pinara, Tlos, Myrave ve Olympos’un üç oy sahibi oldukları bilinmektedir. Daha küçük yerleşim merkezleri ise birleşerek meclise üye göndererek temsil edilirlerdi. Birliğin ortak bir meclisi vardı ve her yıl farklı bir konfederasyon başkanı seçilirdi. Bu başkana ''Licyarc'' denilirdi. Licyarch hem meclisin hem de birliğin başkanıydı. Toplantıları yönetir ve alınan kararların uygulanmasını denetlerdi. Aynı zamanda başrahip görevini de üstlenmişlerdi. Meclis; yazışmalardan sorumlu, iç güvenlikten sorumlu, savunmadan sorumlu ve birlik hazinesinden sorumlu bakanlar atardı. Ayrıca şehirlerde ortak mahkemeler kurup hakim atarlardı.

Her ne kadar salgın altında geçen bir yıl olsa da 2020 yılının ''Patara Yılı'' ilan edilmesi münasebetiyle kısaca Likya’nın öne çıkan özelliklerinden bahsettik. Bu yazımızı okuduktan sonra tercihinizin Likya olacağından eminim. En kısa sürede Likya yolunu keşfetmeyi ve Patara kentine uğramayı aklınızın bir köşesine not etmeyi unutmayın. ”Işıklar Yurdu”ndan sevgilerle.