Kaleme Alınan İlk Tiyatro Eseri: Zincire Vurulmuş Prometheus

Tarihsel serüveni Antik Yunan'a dayanan tiyatronun ilk göz ağrısı Aiskhylos'un yazmış olduğu Zincire Vurulmuş Prometheus tragedyasını daha yakından incelemeye ne dersiniz? Haydi başlayalım.

Tiyatro, insan yaşamında Antik Yunan çağlarından itibaren yer edinmeye başlamıştır. Tiyatronun ve tragedyanın ilk örneği olarak bilinen Aiskhylos'un yazmış olduğu Zincire Vurulmuş Prometheus isimli oyundur. Zincire Vurulmuş Prometheus mitoloji ve tarihin birleşmesiyle oluşmuştur. Trajedi türünden esintiler barındıran oyunun konusu biribirlerinden farklı zamanlarda var olmuş olan tanrıların bir araya gelmesiyle aralarında oluşan çeşitli kavga ve kargaşaları ele almıştır. Oyunun geneli baş kahraman Lapetos ve Klymene'nin oğlu olan Prometheus üzerinden anlatılmaktadır.  

            

    Olimposta bulunan tanrılar kuvvetli ve kudretli olmaklarıyla üne sahiptirler. Ancak Prometheus diğer tanrılardan farklı olarak keskin bir zekaya ve müthiş bir kurnazlığa sahiptir. Prometheus gizliden gizliye Zeus ve arkadaşlarına karşı kin besliyordu. Sahip olduğu kurnazlık sayesinde dedelerinin öcünü almak için bir intikam planı hazırlamıştır. Zeus'a karşı ittatkar gibi görünüp onun güvenini kazandıktan sonra kafasında tasarladığı intikam planını sahneye koymuştur. Titanların isyan çıkarması sırasında Zeus'a karşı tarafsız olduğunu göstemiş ve diğer Titanların aksine isyan etmeyerek Zeus'un dikkatini çekmeyi başarmıştır. Bu intikam planından haberi olmayan Zeus ise ona mükafat olarak ölümsüzlük hediye etmiştir. Ve Olimpos'taki ölümsüzlerden biri olmayı başarmıştır. İntikam planı işe yarayan Prometheus ise ölümsüzlük kazandıktan sonra kendi gözyaşlarıyla harmanladığı balçıktan ilk insanı yarattı.

Yarattığı insanın çok aciz bir varlık olduğunu düşündüğü ve acıdığı için Demirci Tanrısı olan Hephaistos'un devasa alevler saçan demir ocağından bir adet kıvılcım çalmış ve yarattığı insana hediye etmştir. Bu davranışından dolayı Tanrıların ve insanların babası olan Zeus tarafından cezalandırılarak Kafkas Dağı'nda zinicire vurulmuştur ve Zincire Vurulmuş Prometheus (Prometheus Desmotes) ismiyle anılmıştır Oyunun ismi anılma biçiminden gelmektedir. Tanrılar tarafından görevlendirilen bir kartal her gece Prometheus'un yanına gelerek her gece yeniden oluşan karaciğerini kemirmektedir. Prometheus'un işkencesi Zeus'un oğlu yarı tanrı ve ölümlü olan Herkül'ün onu kurtarmasıyla son bulmuştur. Prometheus; "Zeus tahtından düşmedikçe benim işkencelerimin sonu yoktur" der, böylece de insanlığa özgürlüğe nasıl kavuşacacaklarının yolunu göstermiş olur. Prometheus'un zincire vurulmasının altında Zeus ondan korktuğu gerçeği yatmaktadır. Bu yüzden Zeus Prometheus'u zincire vurmuştur. Geleceği görme yetisine sahip bir titan olan Prometheus, bu yetisini kullanarak Zeus'un Kronos'u tahttan indirmesine yardımcı olmuştur. Gelecekte de Prometheus'un bu özelliğini kendisinin tahttan düşürülmesi için de kullanacağından endişelenen Zeus; Prometheus'un yaratıcılığı, uygarlığı ve bilimi temsil eden ateşi çalarak insanlara vermesi ile ondan kurtulmak için gereken fırsatı bulmuştur. Prometheus'un işkence süresi 30000 yıl olarak planlanmıştı ama Herkül'ün onu serbest bırakmasıyla Prometheus kendisinin karaciğerini her gün yiyen kartalı buldu ve intik am olarak Zeus'un Prometheus'u cezalandırmakla görevlendirdiği kartalın karaciğerini yedi. Zeus, cezasını sonlandıran Prometheus'u affeder ve tekrar ölümsüzlerin arasına alır. Bu olaydan sonra Prometheus Zeus tarafından tekrar cezaya çarptırılır. Oyunun son perdesinde Prometheus ile Zeus'un diyaloğu yer alır. Aldığı cezalara rağmen itaat etmeyen Prometheus'a kızan Zeus, onu Hades adlı cehenneme gönderirken, insanlardan da bilgi ve umut ateşini gizler.

Bu yazımda sizlere yazılan ilk tiyatro eserinden ve nasıl bir içeriğe sahip olduğundan söz ettim. Umarım yazımı büyük bir keyifle okumuşsunuzdur.