İskenderiyeli Batlamyus

Hayatı hakkında pek fazla bilgi olmamakla beraber 100-170 yılları arasında yaşanıldığı düşünülen, astronom, matematikçi, coğrafyacı, filozof olan Batlamyus'un hayat hikayesini inceleyeceğiz.

 Batlamyus  astronom, matematik, coğrafya, felsefe alanlarında çalışmıştır. Çalıştığı bütün alanlara ciddi katkılarda bulunmuştur. “Coğrafya” adlı bir kitap kaleme almış ve bu eserle matematiksel coğrafyanın kurucusu olmuştur. Batlamyus, tarihte astronomi çalışmaları ile ön plana çıkmıştır. 16.yy'a gelene kadar, düşünceleri temel kaynak olma özelliği taşımıştır. Burada önemli olan Kepler'e kadar olan dönemdir. Bu döneme kadar kaynak olma özelliğini sürdürmüştür. Aslına bakarsanız hala kaynak alındığı noktalar bulunmaktadır. Matematik teoremleri ise günümüzde kullanılmaktadır. Kendi döneminde astronominin sentezini yapmış ve yine astronominin matematiksel ilkelerini de belirlemiştir Batlamyus. Yer merkezli kuramı da hesap yapılabilir hale getirdiği için, bu kuramın da gerçek kurucusu olarak kabul edilmiştir. Buna yönelik “Almagest” adında bir eser yazmıştır. Şimdi 13 bölümden oluşan bu eser üzerinden Batlamyus'u biraz daha incelemeye tabi tutcağız.

Batlamyus bu eserinde, geometrik bir kuramdan bahsetmiştir. Bu kuram göksel olguları anlamlandırmaya yaramaktadır. Aristoteles fiziğini temel alan kuramda, evrenin şekli küresel tanımlanmış ve Yer bu evrenin merkezinde hareketsiz olarak tanımlanmaktadır. Şayet günlük veya yıllık görünümler Yer'in hareketleri sonucunda meydana gelseydi, her şey uzaya saçılır ve Yer parçalara ayrılırdı. Yine bu eserde 9 adet olmak üzere Ay, Merkür, Venüs, Güneş, Mars, Jüpiter, Satürn ve sabit yıldızlar Yer'in çevresinde, inanılmaz hızlarla, dairesel hareketler yapmaktadırlar.

Kısaca anlatmak gerekirse; Dünyanın merkezde olduğu gezegenlerin ya da o dönemdeki adlandırmayla gök cisimlerinin dünyanın etrafında döndüğü bir model yaratmıştır Batlamyus.

Batlamyus aynı zamanda dönemin en iyi optik araştırmacılarından biridir. Daha önceki optikçilerin çoğu gibi, görmenin gözden çıkan görsel ışınlar yoluyla oluştuğu görüşünü benimsemiştir. Fakat, görsel yayılımın fiziksel yorumunu da vermiş ve bu yayılımın, kesikli ve aralıklı koni biçiminde değil de, kesiksiz ve sürekliliği olan piramit biçiminde olduğunu belirtmiştir. Şayet böyle olmasaydı, yani ışınlar gözden sürekli olarak çıkmasaydı, nesneler bütün olarak görülemezlerdi. Buna rağmen, Batlamyus'un "Görsel Piramit" fikri, optikçiler arasında rağbet görmemiş ve görme söz konusu olduğunda daha çok koni biçimi göz önüne alınmıştır.

Bir başka yazıda görüşene dek, sağlıkla kalın!