Hindistan'ın Türk Kadın Hükümdarı: Raziye Begüm Sultan

13. yüzyılda bir Türk devleti olan Delhi Türk Sultanlığı prensesi olan Raziye Begüm Sultan veliaht olarak tahta oturur ve ilk Müslüman-Türk kadın hükümdar olarak tarihe geçer.

Raziye Begüm Sultan. Hindistan'da kurulmuş Türk devletlerinden Delhi Türk Sultanlığında 13. yüzyılda doğmuş bir prenses. Ne var ki ne bugün anladığımız ne de o zamanda olacağını düşündüğümüz prenseslere benziyor. Savaşçı, şair, hükümdar... Raziye'nin annesi devletin kurucusu Kutbettin Aybek'in kızı Terken Hatun, babası ise Kutbettin Aybek'in kölesi ve damadı olarak tahtı kayınpederinden alan Şemsettin İltutmuş idi.  Raziye zamanından, çevresinden, konumundan beklenmeyecek bir kadındı. İyi ok atıyor, iyi kılıç kullanıyor, at biniyor, orduları komuta ediyor ve şiir yazıyordu.  Şîrîn-i Dihlevî veya Şîrîn-i Gurî mahlaslarıyla şiirler yazan Raziye’nin Türkçe bir divanı olduğu da belirtilir. Raziye’nin şiirlerinden örnekler verirsek onu tanımamıza yardımcı olacaktır. 

“Ben ağzında hoş nağmeler yapan bir bülbüle malikim, 

 Bizim başımıza ne gelirse hep bizdendir, biçare gönlün ne suçu var? 

 O zavallı da bizim sebepsiz gamımızdan ölmüştür.” 

                                                          ***  

“Ben ayağımın bereketi ile feleği saltanat tahtı yapar,  

Hüma’nın kanadını da sinekleri kovmak hizmetinde kullanırım.” 

                                                          ***  

“Ey Şîrin gel, muhabbet yoluna adım atma, bundan sakın.  

Sen yoksa bu yolda Ferhad’ın başına gelenleri işitmedin mi?”  

Yaşı gelmesine rağmen evlenmeyen Raziye Begüm babasıyla birlikte devlet işleriyle ilgileniyor, savaşlara katılıyor tüm bunları yaparken yüzünü örtmüyor ve tepki çekiyordu. 

Veliaht olan abisi ölünce babası Sultan İltutmuş oğulları olmasına rağmen kızının bu işe onlardan daha ehil olduğunu, bir sultanda bulunması gereken bütün vasıflara sahip, kendisi gibi adil olduğunu söylediği kızı Raziye'yi bir fermanla veliaht tayin eder. Fakat tabi ki Raziye tahta o kadar kolay geçemez. Sultan İltutmuş 1236’da ölür ve emirler sultanın vasiyetine rağmen Raziye’nin tahta çıkmasını engeller. Başa kardeşi Rukneddin Firuz Şah geçer. Raziye hapsedilir ve işkence görür. Ancak Firuz Şah babasını haklı çıkarır ve ehil olmadığı anlaşılır. Raziye hakkı olan taht için savaşır, emirleri ikna eder ve halkın da desteği ile aynı yıl devletinin tahtına oturur. Bir süre sonra da "Hainler ve katiller katledilmelidir." diyerek kardeşini öldürür. 

Sultan Raziye tahta çıkınca kanunlar çıkarır, babasının kanunlarını tekrar yürürlüğe koyar, devlet kaidelerinin tekrar yerine getirilmesini sağlar. Önce Karmatilerin sonra meliklerin isyanlarını bastırır. Ardından Hindu kuşatmasındaki Retembul Kalesi’ne yardım göndererek hapis bulunan melikleri kurtarır. 

Kendi adına bastırdığı gümüş paraların üzerine şu sözleri yazdırır: “Kadınların temel direği, zamanın sultanı, dinin güneşi, İltutmuş’un kızı.” Halk ve özellikle kadınlar tarafından çok destek görür. Hindu kadınlar onun kutsal bir kişi olduğuna inanır. Onun için dua ederler. Sultan Raziye’nin döneminde sarayda pek çok kadın çalışır. Aynı zamanda Raziye’yi koruyan savaşçıların çoğu kadındır. Erkek kıyafetleri giyer, halkıyla ilgilenir. Tüm bunlarla beraber devlet erkanınca hala istenmeyen bir hükümdardı. Melikler ve emirler bir kadın tarafından yönetilmekten son derece rahatsızdır. Bununla beraber gücünün de farkındaydılar ve onlar için bu güç de rahatsız ediciydi. 

Sultan Raziye Lahor valisinin isyanını bastırmak için bizzat sefere çıkar. Döndüğünde onu hayatının dönüm noktası bekler. Teberhind Valisi Altuni isyan eder. Raziye’yi tahtından indirir ve hapseder. Bu sırada takvimler 1240’ı göstermektedir. Raziye dört yıl süren hükümdarlığını bir daha elde edememek üzere kaybeder. Zaten Raziye’den rahatsız olan emirler Behram Şah’ı tahta çıkarır. Raziye ise o günden sonra devlet meseleleriyle hiç ilgilenmez ve inzivaya çekilerek ibadet eder. Teberhind Kalesinde esir bulunan Raziye civarda yaşayan halk tarafından her gün ziyaret edilmeye başlar.Farklı inançtan insanlar ona dua ederler. İşte tam da bu durum Raziye’nin halk nezdindeki yerini çok güzel anlatmaktadır. 

Bir müddet sonra pişman olan Altuniye Raziye’ye evlenme teklif eder ve evlenirler. Raziye'nin tekrar başa geçmesi için Behram Şah’ın üzerine giden Altuniye savaşta ölür. Ve maalesef Raziye Begüm Sultan da öldürülür. Ordusu yenik düşen ve kocası ölen Raziye’nin ölümüne dair farklı bilgilerin mevcut olduğu kaynaklarda zikredilir ancak hemen hepsinde anlatılan bir son vardır. Buna göre Behram Şah’a esir düşmemek için kaçan Raziye Hindu bir çiftçinin evine sığınır. O uyurken çiftçi onun erkek giysilerinin altındaki mücevherli kıyafetleri görür ve Raziye’yi öldürür. Sonrasında kıyafetleri satmaya kalkan ve dikkat çeken çiftçi halkın baskısıyla Sultan Raziye’yi öldürdüğünü itiraf eder ve mezarını gösterir. Sonraki süreçte halk ve saray erkanı aziz hatırasına yakışacak bir cenaze düzenler ve ebediyete uğurlar. Şu an Raziye Begüm Sultan’ın mezarı hiç şaşırmadığımız üzere harap haldedir. Aşağıda fotoğraflarını gördüğümüz mezar dışında da Raziye Sultan'a ait olduğu söylenen başka mezarlarda da var. Bunlardan biri Kaithal'daki türbedir ve fakat o da bakımsızlıktan çökmüş vaziyette.

    

İnsanlığın hırsı, adaletsizliği Raziye’ye bir taht ve hükümdarlık borçludur. Ve hatta kendine yakışır bir ölümü bile... Zira o benzerlerinde gördüğümüz üzere hükümdarlığını kocasının ya da oğlunun tahtına türlü entrika çevirmek,kan döküp oturmak suretiyle değil sultan olan babasının veliaht tayin etmesiyle elde etmişti. Bugünün Hint ve Türk Dünyası da ona hatırasına yakışır bir mezar borçludur.

Hatırasına...