Gizem Dolu Kuş: Dodo Kuşu

Adı dahi tarih kokan gizemli bir kuşla tanıştırıyorum bu yazımda sizleri. Her izinde tarih barındıran, hakkında pek fazla kesin bilgiler bulunmayan Dodo kuşunu, soyunun gizemli tükenişini ele alıyorum. Gelin, beraber geçmişe dönüp bakalım.

Dodo ya da Mauritius dodosu (Raphus cucullatus) güvercingiller familyasından Mauritius'ta yaşamış ama 17. yüzyılların sonlarına doğru soyu tükenmişt bir kuş türüdür. Yaklaşık bir metre boyunda ve yirmi kilo civarında uçamayan bu kuş, şu an için Raphus cinsi içinde değerlendirilen yegane türdür. Yerde yuvarlandığı ve meyvelerle beslendiği belirlenmiştir.

Dodo'dan ilk bahsedenler 1598'de Hollandalı denizcilerdir. Dodo hakkındaki bilgilerin kaynağı, Mauritus'ta bulunmuş çeşitli kemikler, örnekleme parçaları, raporlar ve resimlere dayanır. Bu bilgilere göre de esasen düşük rakımlı ormanlarda yaşamış bir tür olsa da "dodo ağacı" olarak da adlandırılan Sideroxyion grandiflorum ile arasında ki olası karşılıklı yarar ilişkisi göz önünde bulundurulduğunda, yaşam alanının tepelik arazilere de uzanmış olabileceği belirlenmiştir. Uçamayan uysal soyu tükenen bir kuş türü olan dodo, eti için çok yoğun şekilde avlanmıştır.

Yapılan araştırmalar bizlere  cinsel erişkin hale gelebilmelerinin yıllar aldığını gösteriyor. Bunu temel sebeplerinden biri olarak bölgede yırtıcı hayvanın bulunmaması gösteriliyor.

En son olarak 1662'de, Mauritius açıklarındaki bir küçük adada görüldüğü kaydedilmiştir. Bu tarihten sonra "dodo" olarak değerlendirilenlerin hepsi, "Mauritius Kırmızı Tavuğu " olarak da anılan Aphanapteryx bonasia adlı tür olmuştur.

(Aşağıdaki görsel 1601-1603 yılları arasında çizilen bir Dodo resmi.)

Pek çok yerde dodo türü olmasına rağmen Mauritius adasında ki Dodo'lar sembol haline gelmiştir.  Adadaki diğer canlılarla mükemmel bir uyum içinde yaşamaktalarmış 15.yüzyılın sonlarında ada insanlar tarafından keşfedildiğinde dodolar çok zorluk çekmeye başlamışlar. Dodolar çok akıllı yaratıklar değilmiş. Bu nedenle insanlara kolayca yakalanıp av oluyorlarmış. İnsanların adaya getirdiği kedi, köpek ve domuzlar -kesinliği tam olarak bilinmemektedir- dodo yumurtalarını mahvetmiştir. Çünkü bilindiği kadarıyla genelde dodo kuşlarının yumurtalarını yüzeye korunaksız bir şekilde bırakıyor olmaları sebebiyle yumurtaların korunaksız kalmasından dolayı bu tarz yırtıcıların hedefi olmuşturlar. İnsanlar da acıktıklarında göze oldukça hitap eden, iştah açıcı olan 1 metre boyunda , 20 kiloluk olan, tarihsel kayıtlara göre gri tüylü olduğu tahmin edilen, genelde mart ayında tüylerini döken Dodo'ları hedef almıştırlar. Uçamayan ve koşamayan dodaların kafalarına sopayla vurmaları avlanmaları için yeterli olmuştur. Dodo soyu , 200 yılda tamamen tükenmiştir. İnsanların vahşet ve değişim hızını vurgulayan bu olay hala hayvanseverlerin başlıca davalarından bir tanesidir.  Ayrıca Lewis Carroll Alis Harikalar Diyarında romanındaki karakterlerinden biri olarak Dodo'ya da yer vermiştir.