En Eski Kült: Şamanizm

En eski Türk inanışlarından biri olarak kabul edilen Şamanizm'in kökeni hakkında birçok farklı bilgi bulunmaktadır. Oldukça mistik olan bu inanışın nerede ortaya çıktığını ve ne gibi değişiklikler geçirerek günümüze kadar geldiğini merak ediyor musunuz? Detaylar yazımda!

Şamanizm, Kuzey Asya topluluklarının dini duygularını içeren ve öteki alem varlıklarına hükmeden bir külttür. Bu inancın ne zaman ortaya çıktığı, ne gibi değişiklikler geçirdiği kesin olarak bilinmemektedir ancak genel olarak başta Orta Asya ve Kuzey Asya halkları olmak üzere Hunlar, Göktürkler, Oğuzlar, Alevi ve Bektaşiler, Altay ve Tuva Türkleri, Tunguzlar ve Moğollar’da görüldüğü araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda Şamanizm'in köken olarak anaerkil dönemde ortaya çıktığı tahmin edilmektedir ve şaman sözcüğü için farklı görüşler öne sürülmektedir. İşte bu görüşlerin bazıları:

1. Tunguz kökenlidir. Yuçen dilinde "şan-man" büyücü demektir.

2. Şaman kavramı, Mançu dilinde oynayan zıplayan, bir iş görürken sürekli olarak hareket eden anlamındaki saman kavramından gelir.

3. Şaman kavramı, Hindistan’daki Pali dilinde ruhlardan esinlenen kişi anlamına gelen "samana" sözcüğünden türemiştir. 

      

Şaman ve Şamanizm kavramı, bölgelere göre farklılık gösterse de günümüze ulaşan bilgiler ışığında en çok Türk inanışı/kültürü içinde yer almaktadır. Bunun sebebi ise Türklerin göçlerle tüm kıtalara yayılması ve orada bulunan topluluklarla etkileşim halinde bulunup onlara bu inanışı aktarmalarıdır. Şamanizm'in ilk olarak Orta Asya'da doğduğu ve şekillendiği, sonra ise diğer bölgelere yayıldığı bütün araştırmacılar tarafından ortak görüş olarak kabul edilir. 

Şamanizm inancında şaman baş unsurdur ve Şamanizm'in uygulayıcısı olarak görünür. Şamanın trans durumuna geçerek değişmiş bir bilinç durumu yardımıyla ruhlar dünyasıyla irtibat kurabildiğine inanılır. Bu inançta irtibatın, bilinçli bir şekilde gerçekleştirilen kendinden geçme hâliyle mümkün olduğuna inanılmaktadır. Şaman, her şeyden evvel kendine has usulleri sayesinde ulaştığı trans hâli ile ruhunun göklere yükseldiğini, yer altına inmek üzere bedeninden ayrıldığını hisseden bir ustadır.

Türklerde Şaman kelimesi yerine "kam" da kullanılır. Kam veya şaman, tanrılara kurban sunar; evi, ölülerin ruhlarından temizler, rica ve şükran dualarının yapılışını yönetir. Ayrıca o bir doktor, falcı ve havanın durumunu önceden haber veren, insanlara telkin veren bir kimsedir. Bütün bunlardan dolayı güçlü şamanlar halk arasında korku ile büyük bir saygı görür. Bütün bunların yanında Şamanizm inancını benimseyen kişilere göre gerçek kamın en büyük vasfı trans hâline geçebilmesidir. 

Farklı topluluklar tarafından farklı isimler ve sıfatlar altında değerlendirilen Şamanlar ve Şamanizm kültü, araştırmacılara göre insanın yaşadığı görünür ve bazı durumlarda görünmez dünyayı çevreleyen ruhlarla iletişim kurabilme ihtiyacından hatta bazı durumlarda insanın doğası gereği sahip olduğu sığınacak, huzur bulacak ilahi bir güçten yardım alma içgüdüsüyle geliştirilmiş gibi gözükmektedir. Bu tarihi kült, yıllardır adını korumuş ve günümüze kadar ulaşmıştır.