Değişimin Varlığı: Theseus Paradoksu

Bu hafta tarihin eski dönemlerinden itibaren varlığını koruyan ve değişimin varlığını temel alan Theseus Paradoksu'nu sizler için araştırdım. Theseus ve paradoksunu öğrenmek istiyorsanız yazımı okuyabilirsiniz.

Paradokslar denince insan zihnini zorlayan cinsten şeyler akla gelir. Bugün ise tam bu konu ile alakalı felsefi bir paradoksa bakacağız: Thesesus Paradoksu.

Aslına bakarsanız bu konu tarihin çok eski dönemlerinden itibaren bugüne kadar tartışılagelmiş bir paradokstur. Antik Yunan tarihçilerinden olan Plutarch bu paradoksu ortaya atan ilk kişidir desek yanlış olmaz. Buna göre Theseus'un, mitolojide Atina'nın kurucusu, bir gemisi vardır. Theseus savaştan döner ve şehrin limanına gemisini demirler. Gemi burada sabit bir şekilde durur ve zaman geçtikçe geminin tahta kısımları çürümeye başlar. Çürüyen bu tahtalar yenileriyle değiştirilir. Bir gün gelir ki gemi yenilene yenilene yani tamamen bütün eski tahtaları yenileriyle değiştirilmiş olur. Şimdi burada felsede de çokça sorulan bir soru sorulur? Theseus'un savaştan zaferle ayrıldığı bu gemi hala o eski gemi midir? Yoksa başka bir gemi mi olmuştur? Bu aslına bakarsanız ontoloji ve epistomolojinin çokça ilgilendiği bir sorudur. Gelin devam edelim.

Bu konu hakkında tarih boyunca birçok düşünür ve filozof fikirler ileriye sürmüşseler de üzerinde uzlaşılan bir görüş bulunmamaktadır. Bu yüzdendir ki bir paradoks halini almaktadır. İleri sürülen fikirlerden bir kaçına bakacak olursak şöyledir: 

Fikirlerden ilki; geminin sadece 1 parçasının dahi değişmiş olması gemiyi geri döndürülemez bir biçimde kendisi olmaktan çıkarmıştır. O yüzden gemi artık eski gemi değildir. Bu görüş üzerinde epey tartışma yaşansa da ve çoğu kişi bu düşünceye katılsa da ortaya başka düşünceler de atılmıştır. Bir başka düşünceye göre geminin tüm parçaları değişse dahi gemi yine aynı gemidir. Çünkü gemi özü itibariyle savaşa katılmış ve demire limanlı olan hala o gemidir. Yani insanların anlamlandırması sonucunda parçaların varlığı olduğuna atıfta bulunulmuştur. Hatta bunlara ek başka bir bakış açısıda 17. yüzyılda İngiliz filozof Thomos Hobbes tarafından ileri sürülmüştür. Hobbes der ki: Çıkarılan tahtalardan yeni bir gemi inşa edilebilir demektedir. O zaman yeni inşa edilen gemi mi gerçek gemidir yoksa parçaları değiştirilen gemi mi? 

Sözün özü şudur ki paradoks varolmaya ve insanlar bunun üzerine düşünmeye devam edecek. 

Bir başka yazıda görüşene dek sağlıkla kalın!