Çinli Bilge Lao Tse'nin Felsefesi

Çin felsefesi, binlerce yıllık geçmişi ve modern felsefi düşüncelerden farklı olması sebebiyle ilgi çekicidir. Çin felsefesinin en ünlü filozoflarından birisi de Lao Tse'dir. Bu yazımda Çin felsefesinin özelliklerini ve Lao Tse'nin felsefesini inceledim. İyi okumalar!

Geleneksel Çin tarihindeki en eski döneme Efsanevi Dönem denmektedir. Bu dönemdeki bilgelerin ve toplumsal geleneklerin günümüze kadar etkisi olduğu söylenebilir. Günümüzde bilindiği üzere, ünlü filozoflar Konfüçyüs (M.Ö 551-479) ve Lao Tse (M.Ö 5.yy.), onlardan daha önceki çağlarda yaşamış olan efsane imparatorların öğrendiği bilgiler üzerine felsefe yapmışlardır. Eski Çin düşüncesinin en eski iki ana akımı olan Konfüçyüsçülük ve Taoculuk, insan yaşamına ağırlık vermektedir. İnsanın kendini eğiterek olgunlaşmasını ve doğa yasaları ile uyumlu olmasını vurgulamışlardır.

Doğu felsefesi (Hint-Çin) teorik bir düşünce sistemidir. Teorik olana sınırı koyar fakat pratik hakkında bir şey söylemez. Batıdaki sistematik ve mantıksal düşünce sisteminin aksine doğudaki mantık paradoksaldır. Bilgi kişisel ve görecelidir. Doğu felsefesine göre ancak içten bakarak dışarıyı görmek mümkündür. 

Yin-Yang ve I Ching

En eski Çin klasik eserlerinden biri olan Eski Değişimler Kitabı'nda geçen Yin ve Yang, felsefe yapmanın en eski yollarından birisidir. Bu iki karşıt ilke aynı zamanda birliktedir. Mantıksal felsefi bir temeldir. Bu kavramların yorumlanmasıyla değişik anlamlar ortaya çıkmaktadır. 
Yin; dişil, ıslak, çift, yıkıcı, yer altı, karanlık anlamlarına gelirken Yang; eril, kuru, tek, yapıcı, gök anlamlarına gelir ve insan tam ortadadır. Bu iki ilke birbirine tamamen karşıttır ve bu ikisinin birleşiminden de yokluk ortaya çıkmaktadır. 

Bunun yanı sıraEski Değişimler Kitabı'ndan gelen I Ching, nokta ve çizgiler ile sonsuz şekilde türetilerek felsefe yapmanın ve geleceği bilmenin kaynaklarından biri olarak kabul edilmiştir.

Çin düşüncesinin en karakteristik özelliği, her şey ile uyum içinde olmaktır. İnsan ve doğanın uyumu veya evren ile insanın uyumu, Çin felsefesinin sık sık konu edindiği temalardandır. Çin felsefesi daha çok bu dünyaya dönüktür ve insanın yaşamı ve davranışı üzerine kurulu olduğundan ahlaksal (etik) olarak temellenmektedir. Dünyaya sırt çevirmeyi ve çileci olmayı değil, orta yolu seçmeyi önerir. Çin felsefesinde olgun kişinin dünyada yaşarken bu dünyaya bağlanmadan yaşaması gerektiği vurgulanmaktadır.

Taoizm'in kurucusu Lao Tse’nin felsefesinin temel kavramı olan ‘Tao’ (yol, evrenin düzeni) gerçekte evrenin adsız kaynağıdır. Bütün düzenin temelidir. Lao Tse’ye göre Tao, gizlidir ve bilinemez. Düzendir. Tao felsefesine göre bilge kişinin eylemi, eylemsizliği olmalıdır. Tao kendi başına bir düzen oluşturmaktadır ve insanlar da bu düzene uymalıdır. 

Sonuç olarak Taoizm, doğa ile birlik ve uyum içinde yaşamanın insanı aydınlanmaya eriştirebileceğini savunur. Tao felsefesine göre insanın nihai amacı bu olmalıdır. Gerçek bilge kişi doğanın yasalarına aykırı eylemde bulunmayan ve her şeyin illüzyon olduğunu bilerek yaşayan kişidir.