Boyanın Su Üzerinde Dansı: Ebru
Kültür ve Sanat - 28 Şubat, 2022 - Okuma Süresi: 3 Dk.
28 Şubat, 2022
Bugün sizlere binlerce yıllık geçmişe dayanan, boyaların su üzerindeki esrarengiz bir dans yaptığı ebru sanatından bahsedeceğim. Siz de ebru sanatının nasıl yapıldığını, tarihini ve bu sanatın püf noktalarını merak ediyorsanız hadi gelin başlayalım!
Öncelikle ebru sanatının tarihinden bahsetmek istiyorum. Ebru sanatı ne zaman ve kim tarafından ortaya çıkarıldığı bilinemeyecek kadar eskiye dayanır. Bazı kaynaklara göre Hindistan'da; bazı kaynaklara göre ise Türkistan'da doğduğu yazmaktadır. Ebru sanatı batıda "Türk Kağıdı" adını almıştır. İlerleyen zamanlarda ise ebru sanatının kağıdın üzerinde buluta benzer şekiller oluşturduğu için Fransızcada bulut/bulutumsu anlamına gelen "ebri" adını almış ve günümüze gelene kadar değişerek "ebru" olarak kalmıştır.
Ebru malzemeleri tamamen tabiattan elde edilmektedir. Ebru; geven özsuyundan elde edilen kitre ile kıvamı artırılmış suyun üzerinde yapılır. Ebru yapımında kullanılan kaba tekne adı verilir. Tekneler genellikle çinko, galvaniz ve çelikten imal edlir. Teknelerin boyutu değişebilir fakat en çok tercih edileni 35*50 boyutunda olandır. Ebru yapımında kullanılan fırçaların sap kısmı gül dalından yapılır, kılları ise at kılından elde edilir. Kıllar gül dalına kesinlikle yapıştırıcı veya bant kullanmadan misinayla sarılır ve düğüm atılır. Boyaların kıvamlı su üzerinde açılabilmesi için de sığır ödü kullanılır. Kokusu rahatsız etse de ebru yapımında kullanılan ana malzemelerden biridir öd. Eğer boyların içine öd katılmazsa boya suyun yüzeyinde açılmaz, dibe çöker.
Ebru yapımında kullanılan boyalar ise genellikle topraktan ve bitkilerden elde edilir. Siyah boyanın soba kurumundan elde ediliyor oluşu bana bir hayli ilginç gelir. Su üzerine damlatılan boyalara şekil verebilmek içinde biz denilen araçlar kullanılır. Bizlerin paslanmaz özellikte olmasına dikkat edilmelidir. Son olarak da kitre üzerinde doğal yöntemlerle hazırlanan boyalar ile oluşturulan desenleri kağıda geçirmek kaldı, Ebru sanatında kullanılan kağıtlar yaklaşık 80-90 gram ağırlığında, kaliteli hamur kağıtlardır. Bu kağıtların yapışkanlık özelliği tekne içerisindekş ebru boyasının kağıda tutunabilmesi için önem arz eder.
Ebru, geleneksel olarak usta-çırak ilişkisi içinde uygulamalı eğitim yoluyla öğretilmektedir. Ebru eğitiminin temel hedefi yalnızca ebru yapımının değil ebrunun felsefesinin de öğretilmesidir. günümüzde geleneksek eğitimin dışında ebru sanatının yeni kuşaklara aktarımı açısından önemli olan stklar, meslek edindirme kursları gibi kurumlarda da ebru eğitimi verilmektedir. Ebru Türk Kağıt Süsleme Sanatı 2014 yılından bu yana ülkemiz adına UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesine kaydedilmiştir. Ebru denilince ilk akla gelen lale ebrusu olsa da ebrunun çiçekli ebrular dışında battal ebru, hatip ebrusu, bülbül yuvası gibi birçok çeşidi vardır. Ebru çeşitleri oluşturulurken temel felsefe Allah'ın yarattığının aynısını değil de stilize edilmiş halini yapmaktır.
Son olarak ebrunun bugünlere gelmesinde büyük emekleri olan, ebrunun yapı taşları Mustafa Düzgünman, Necmettin Okyay, Sami Okyay, Bekir Efendi, Hatip Mehmet Efendi, Niyazi Sayın, Hazerfen Ethem Efendi ve buraya adını yazamadığım tüm ustalarımızı rahmetle anıyorum. Bu sanat bizim lütfen onu tanıyalım ve sahip çıkalım..
E-bültenimize abone ol!
Haftanın en popüler içerikleri, en çok kazananlar ve staj haberleri bültenimizde.