Bir Sanat Filminin Tablosu: Claude Monet

İzlenimcilik olarak bilinen Empresyonizm akımının resimdeki öncüsü olan Claude Monet, resim tekniğinde ilk kez siyahı değil renkli gölgeyi kullanmasıyla da bilinir. Çalkantılı bir hayatla baş eden bu sakin ressam kimdir? Haydi gelin birlikte okuyalım.

Sanat, gerçek dünyada gördüklerimizin bir yansıması mı olmalı? Yahut gerçeküstü olarak nitelendirilebilen sürrealist özellikler mi taşımalı? Özellikle Empresyonist şair ve ressamlar bu iki kalıbı kırarak izlenim ve duyulara hitap eden eserler vermiştir. Bu sanatçılardan biri olan Monet'i birlikte tanıyalım. Empresyonizm, sanattan edebiyata etkili rüzgârlar estiren bir akım. Konu Empresyonizm olduğunda bu akıma dâhil olan sanatçıların dış dünyaya, dünyanın varlık ve nesnelerine karşı ilgisiz olduğu bilinmekte. Çünkü dış dünyada görülen varlıkların gerçekliği değil, kişide bıraktığı izlenimlerin önemsendiğini söylemek gerekiyor.

 

Desem ki vakitlerden bir Nisan akşamıdır,

Rüzgârların en ferahlatıcısı senden esiyor,

Sende seyrediyorum denizlerin en mavisini,

Ormanların en kuytusunu sende gezmekteyim,

Senden kopardım çiçeklerin en solmazını,

Toprakların en bereketlisini sende sürdüm,

Sende tattım yemişlerin cümlesini.

Türk Edebiyatının unutulmaz isimlerinden olan Cahit Sıtkı Tarancı’nın şiirinde gördüğümüz tabloyu Monet’te de görmekteyiz. Ormanının, rüzgârın, denizin varlığı değil bıraktığı hisleri ele alan Tarancı; edebiyatımızın Empresyonist şairlerinden. Resimdeki izlenimcilikten bahsetmeye, Monet’yi tanıyarak başlamak gerekir. Bugün hâlâ resimlerine paha biçilemeyen Monet’nin eşsiz fırça darbeleri; renk, ışık, manzara ve his dörtgeniyle resim sanatının yolunu değiştirmiş.

Claude Oscar Monet (14 Kasım 1840 - 5 Aralık 1926), Fransa'da doğdu. Beş yaşındayken ekonomik sıkıntılar yüzünden ailesiyle beraber Le Havre kasabasına taşındı. Babası, aile mesleği olan bakkalcılığı devam ettirmesini isterken annesi onun bir sanatçı olmasını istiyordu. Ortaokulda az bir fiyata sattığı karakalem karikatürleri ile tanınmaya başladı. Bu dönemde Eugène Boudin ile tanıştı. Boudin, ona yağlı boya kullanımını ve teknikleri öğretti. Monet, Louvre müzesini ziyaret etmek için Paris’e geldiğinde birçok sanatçının ustalarını taklit ettiğini gördü fakat kendisi bir pencere kenarına oturup dışarıdaki manzarayı çizmektense araç gereçleriyle beraber dışarıda resim yapmayı tercih ediyordu. Paris’te kaldığı süre zarfında çeşitli Empresyonist ressamlarla tanıştı ve arkadaş oldu. 1861 yılında Monet, yedi yıllık bir sözleşme ile orduya katılmaya karar verdi fakat teyzesi bu sözleşmenin iptal edilmesini sağladı. Teyzesi Madame Lecadre’in şartı, Monet’in üniversite düzeyinde sanat eğitimi almasıydı. Bir yıl sonra üniversitede karşılaştığı geleneksel sanat anlayışı Monet’i hayal kırıklığına uğrattı. Bu süre zarfını tanımlarken “kalıplaşmış” ve “hayal kırıcı” ifadelerini kullandı. Zaman geçtikçe çeşitli ressamlarla arkadaş olarak onlarla açık havada ışığın yarattığı etkiyle beraber fırça darbelerinin dansını paylaştı. Bu durum daha sonraları “Empresyonizm” olarak adlandırılacaktı.

Monet’nin tanınmasını, 1866 tarihli “Camille (Yeşil Elbiseli Kadın)” tablosu sağlamıştı. Bu eser, Monet’nin gelecekteki eşinin yalnızca bir yansımasıydı. Tablolar için modellik yapan Camille ile Monet arasında zamanla duygusal bir bağ oluştu ve ikisinin de ailesi onaylamasa da çift birlikte kalmaya devam etti. Ne var ki iki yıl sonra Camille Doncieux ile ilk çocuğu Jean’e sahip olan Monet, 1868’de Seine Nehrine atlayarak intihar edecekti.

("Seine Kıyısında" adlı eseri.)

Başarısız bir intihar girişimi sonrasında sanatta yeni bir akım başlatan ressamın kıymetinin bilinmesi uzun zaman aldı. Resimleri beğenilmediği için zor bir hayat süren Monet, bir kez daha asker olmamak ve Fransa-Prusya savaşına katılmamak için İngiltere’ye sığındı. 1870’de Camille Doncieux ile evlendi ve Fransa’ya geri döndü. Bu süreçte çok ünlü diğer tablolarını resmetti. 1874’de birçok ressamla beraber açtığı sergi başarısız oldu fakat Edouard Manet yardımı ile Fransa’da kalabilmeye devam etti. Bu dönemde resimleri oldukça kasvetli bir hâl almaya başladı. 1878 yılında ikinci oğulları dünyaya geldikten sonra Camille’nin sağlığı kötüye gitmeye başladı. Camille’nin ölümüyle beraber (1879) yas içindeki Monet bir daha yoksulluğa batmak istemediğine karar vererek en güzel eserlerini oluşturabilmek amacıyla üstün bir çaba sarfetti.

1883 yılından sonra Akdeniz gezisi yaparak pek çok doğa resmi çizdi. 1892 yılında, kısa süre önce kaybettiği arkadaşının eşi olan Alice Hoschedé ile evlendi. Yeni eşi ve çocuklarıyla beraber Paris’e pek de yakın olmayan Giverny’e yerleşti. Burada bir ev ve bahçe kiralayan Monet ömrünün geri kalanında, günün farklı saatlerinde ve farklı konumlarda bahçesinde gördüğü ot yığınlarını çizdi.

(Sanatçının Giverny'deki evini resmetmesi.)

1923’te katarakt ameliyatı geçirdi. Bu süreçte resimlerinin renk tonunda kırmızıya ağırlık vererek katarakt hastalarının görüş biçimini resmettiği görülür. 5 Aralık 1926’da ve 86 yaşında akciğer kanserinden ölen ve Giverny’ gömülen Monet, geride birçok izlenimci tablolar bıraktı. Claude Monet’nin eserleri oldukça fazladır. Daha önce de belirtildiği gibi aslında gördüğü şeylerin kendisinde yarattığı yansımalarını çiziyordu. Bu nedenle yaptığı resimler salt gerçeklik taşımıyordu. Bugün Marmotten Monet Müzesi'nde yer alan eserlerinden birkaçını şöyle göstermek mümkündür:

•    Nilüferler

​​​​​​•   Şemsiyeli Kadın

 

 

 

•    Argenteuil Köprüsü

•    Trouville Sahilinde

•    Bahçedeki Kadın

•    Gün Doğumunda

•    Çiçek Bahçesi Sainte-Addresse

 

 

 

•    Gün Doğumu

•    Gelincik Tarlası

•    Nilüfer Göleti

 

 

 

Son olarak piyano severler için Büşra Kayıkçı’nın “On Claude Monet” adlı eserini, tabloların hislerini duyumsamak için tavsiye ediyorum :)