Bir Bilim Adamının Romanı Neden Yazıldı?

Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar’ını bilmeyen yoktur. Peki bir hayata tutunuş olarak yazdığı "Bir Bilim Adamının Romanı" adlı eserini ne kadar biliyoruz? Mustafa İnan ve eşi Jale İnan’ın hayatlarının anlatıldığı bu romanın neden yazıldığını sizler için anlattım.

En samimi hislerimle söyleyebilirim ki beni okurken derinden etkileyen en önemli kitaplardan biri Bir Bilim Adamının Romanı’dır. TÜBİTAK’ın kurucularından biri olan Prof. Dr. Mustafa İnan ve eşi Prof. Dr. Jale İnan’ın, bilimin ve gençliğin ilerlemesi için verdiği mücadeleleri okurken hem çok duygulandım hem de gururlandım. Yıllar önce bugünün gençleri parlayabilsin diye çalışmış insanların hikayelerini okumak inanılmaz bir deneyimdi. Peki bu roman nasıl ve neden yazıldı?

Her şeyden önce bu romanın neden bu kadar önemli olduğunu anlatmak istiyorum. Bu iki bilim insanı dönemindeki diğer önemli bilim insanları gibi Türkiye’de bilimin ve teknolojinin ilerlemesi için çalışmalar yapmışlardır. Türkiye’de üniversitelerin sağlam temellerini atmışlardır. İki dünya savaşı arasında Türk gençlerine bir ışık tutmuşlardır. Mustafa İnan, inşaat mühendisliğinin gelişmesinde önemli araştırmalar ortaya koymuştur. Türkiye’nin ilk kadın arkeoloğu olan Jale İnan ise Side ve Perge antik kentleri çalışmaları ile tanınmaktadır. Ayrıca "Yorgun Herkül" heykelinin Türkiye’ye getirilmesinde önemli mücadeleler vermiştir.

Roman, Prof. Dr. Cahit Arf tarafından bir fikir olarak ortaya çıkmış. TÜBİTAK’ın kurucularından da olan Arf, gençleri yüreklendirmek için Türk bilim insanlarının hayatlarını romanlaştırmayı teklif etmiş. Jale İnan’ın yöneticiliğini üstlendiği bu proje ilk olarak Haldun Taner’e teklif edilmiş. O dönem yoğun olduğu için Taner bu teklifi reddetmiş. Daha sonra şans eseri Oğuz Atay’ın da bulunduğu bir sohbette, Atay’ın TRT Roman Ödülü’nü kazanması konuşulurken proje yazarlığı Atay’a teklif edilmiş. Oğuz Atay, üniversite hocası da olan Mustafa İnan’ın hayatını değerli bir proje kapsamında romanlaştırmayı çok büyük bir istekle kabul etmiş.

Roman gençlerin daha rahat okuyabilmesi için biyografik bir formdan uzaklaştırılmış ve ilgi çekici hale getirilmiş. Yazılı kaynakların değerlendirilmesi sonucunda Atay, bu kaynakları yetersiz bulmuş ve ayrıca İnan ailesi ile görüşmeler ve röportajlar yapmış. Çok güçlü bir araştırmanın sonucunda ortaya çıkan bu eser başarıya ulaşmıştır.

Bu roman benim için, bugün bir genç olarak okurken yüreğime bilim azmini düşüren başarılı bir proje. Türk bilim insanlarının savaş durumunda dahi ne kadar azimli ve vatansever olduklarını görmek beni duygulandırdı. Ayrıca bu romanı okuduktan sonra birçok Türk bilim insanının hayat hikayelerini okudum. Bu hikayeleri okurken de bilime ve sanata; özellikle Türk bilim insanları ve sanatçılarına hayranlığım arttı.

Farklı aile, şehir ve hatta farklı statülerde yetişmiş olan Mustafa ve Jale İnan, o dönemin koşullarında dahi bilimin gelişmesi için katkıda bulunmuşlar. “Bir Bilim Adamının Romanı” nice Mustafa ve Jale İnan’lar yetişsin diye yazıldı. Onların da istediği gibi bilimin ışığını ve açtıkları yolu takip ediyoruz ve edeceğiz. Nice Mustafa ve Jale İnan’lar yetişebilsin diye...