Bilinmezliğin Sınırında Bir Adam: Friedrich

Uçurumun kenarında derin bir sessizlik ve bu sessizliğin içinde bulunan bir adam... Aklından geçenleri bilmek imkansız, belki yorgun ve düşünceli belki de şu an en mutlu olduğu yerde. Evet bu adam; romantizm akımını resim sanatına taşıyan en önemli Alman ressamlardan biri olan Friedrich'in yapmış olduğu resimde yer alan "Sis Denizinde Amaçsızca Dolaşan Adam"ın ta kendisi.

Caspar David Friedrich 1774 yılında o zamanlar İsveç yönetiminin altında olan Greifswald'da dünyaya gelir. Fakat Friedrich'i kolay bir çocukluk dönemi beklemiyordur. Yedi yaşındayken annesini, ilerleyen yıllarda da iki kız kardeşini tifüs nedeniyle kaybeder. Fakat Friedrich, bu ölümlerden daha fazla etkileneceği başka bir olay daha yaşayacaktır. Buz tutmuş bir gölde buzların kırılması sonucu ağabeyinin boğulmasına tanık olması onu derinden etkiler. Çocukken yaşamış olduğu bu birçok olay gelecekte onun eserlerine yansıyacaktır.

Gençlik yıllarında mimar ve ressam olan Johann Gottfried Quistorp'un yanında çırak olarak çalışması ona estetik anlayış kazandırır ve sık sık yaptığı kır gezileri sonucunda doğayla bütünleşir. Aile bireylerinin ölümü sonrası okumaya başladığı dini kitaplarla birlikte ileride yapacağı eserlerin temeli oluşmaya başlar. Resimlerinde koca dağlar, kayalıklar ve görkemli ağaçlar gibi doğa figürlerinin yanı sıra Hristiyan mistisizminin yer alması gençlik yıllarında öğrenmiş olduklarının bir ürünüdür. 

1794 yılında Kopenhag Güzel Sanatlar Akademisi'ne kaydolan Friedrich, dört yıllık eğitimini tamamladıktan sonra Dresden'e geçer. Burada Schelling, Jean Paul gibi sanatçılarla tanışması Friedrich'in romantizm ile tanışmasına olanak sağlar. Otto Runge, Tieck, Von Schubert gibi kişilerle kurmuş olduğu dostluklar sonucunda da romantikler arasına katılır. Fakat Friedrich bu kurmuş olduğu dostluklara rağmen zamanının çoğunu kendisini en iyi hissettiği, belki de en yakın arkadaşı olarak gördüğü doğayla birlikte geçirir. Doğadan kalan zamanlarında da sadece temel ihtiyaçlarının ve resim malzemelerinin bulunduğu bir evde yalnız bir şekilde mistik bir yaşam sürer. 

Birçok muhteşem eserde imzası olmasına rağmen bu yazımızda sanatçının en bilinen eseri olan "Der Wanderer über dem Nebelmeer" yani "Bulutlar Üstünde Yolculuk" veya "Sis Denizinde Amaçsızca Dolaşan Adam" adıyla bilinen eserinden bahsedeceğiz. Friedrich, 1818 yılında tuval üzerine yağlı boya çalışmasıyla bu eseri ortaya çıkarır. Eser sisli bir havada kayalıkların üzerinde durup dağlara bakan, sağ elinde bastonuyla paltolu bir adamı anlatır. Friedrich'in sıklıkla kullandığı ve Alman romantizminden gelen bir teknik olan "Rückenfigur" tekniği bu resimde de kendine yer bulmuştur. Bu tekniğe göre resimde yer alan model bizlere sırtı dönük bir şekilde yer almaktadır. Bir görüşe göre resmin ressamın kendi otoportresi olduğu düşünülmüştür. Diğer bir görüşe göre ise bu sırtı dönük kişinin Saksonya piyade sınıfının üst düzey albaylarından Friedrich Gotthard von Brincken olduğu yönündedir.

Resimde yer alan adamın sırtının bizlere dönük bir şekilde olması günümüzde bile eserin yoruma açık ve sorgulanabilir olduğunu gösterir. Bu harika manzara karşısında adamda meydana gelen yüz ifadesini bilemememiz resmin gizemini daha da artırmaktadır. Her ne kadar adamın duyguları bizden gizlenmiş olsa da önünde uzanan, içinde Elbsandsteingebirge Dağları'nın da yer aldığı manzaraya hayretle baktığını düşünebiliriz. Elbsandsteingebirge Dağları'nın birçok farklı özellikleriyle bir arada yer alması resme zenginlik katan diğer unsurlardan biridir. Ayrıca Friedrich, adamın yüzünü bizden gizleyerek resmin ulaştığı kitlenin manzaraya sanki adamın gözüyle bakıyormuş gibi bir his uyandırmasını ve bu kitlenin manzaraya odaklanmasını amaçlamış olduğu söylenebilir. Böylece bu manzara karşısında doğayı anlamanın resmin ulaştığı kitlede bir aydınlanma oluşturabileceğini anlatır. 

Birçok bilinmeyeni içinde barındıran bu etkileyici eserden kısaca bahsettik. Merak edenler ve bir gün bu yalnız adamın yanına uğramak isteyenler için eser Almanya'nın Hamburg kentindeki Kunsthalle Hamburg'ta sergilenmektedir. Bilinmezlikler içinden sevgilerle.