Aşk ve Coşku'nun Sanatçısı: Aliye Berger

Kredi: Aliye Berger kimdir?

"Aşkla yaşadım. Ölümler bile öldüremedi bendeki aşkı. Coşkuyla, aşkla ve sevgiyle yarattım ne yarattımsa. Yapıtlarıma çocuklarım diyemem... Yaptıklarım, yaşadıklarımın ta kendisi oldu." Yaşadığı yasla sanat hayatına kendini adayan ve daha sonra Türkiye'nin ilk gravür ve grafik sanatçısı olan bir kadın: Aliye Berger

"Yaşamda her şeyi renkli gören, yaşamayı en büyük coşku ve aşk olarak kabul eden bir anlayışın ürünleridir"der kendi eserleri için. Google'ın 117. yaş gününü doodle ile kutladığı,  gravür sanatıyla büyük başarılara imza atmış sanatçı Aliye Berger kimdir?

                                                                          

                                                                                         Google'ın 117. yaş günü için yaptığı doodle

            İlk olarak bilmeyenleriniz için gravür sanatından kısaca bahsederek başlamak istiyorum. Gravür sanatı, geçmişi çok eskilere dayanan metal, taş, tahta üzerine oyma tekniği kullanılarak kağıda veya muşamba gibi materyallerin üzerine uygulanan bir sanat dalıdır. 

            Aliye Berger gravür sanatında hem ülkemiz de hem de dünyada adını duyurmuş başarılı sanatçılarımızdandır. 24 Aralık 1903'de İstanbul'da doğmuştur. Biraz yetiştiği aile ortamından ve sanatçımızın hayatına olan katkılarından bahsetmek istiyorum. Babası Mehmet Şakir Paşa, annesi Sare İsmet Hanım'dır. Babası bir çok dili iyi bilen, eğitime ve sanata önem veren birisidir. Aliye Berger'in kardeşleri Yazar Cevat Şakir, ressam Fahrünnisa Zeyd'dir. Seramik sanatçısı Füreya Koral, tiyatrıo sanatçısı Şirin Devrim ve ressam Nejat Devrim'in teyzesidir. Yetiştikleri aile ortamı hem kendilerini ve kendilerinden sonra gelen çocuklarını da etkilemştir. 

Şakir Paşa Ailesi (En arkadaki kişi Şakir Paşa’dır. En altta oturan çocuklar (soldan sağa) Fahrünnisa, Cevat Şakir (Halikarnas Balıkçısı) ve Aliye)

         

            Aliye Berger, okuma yazmaya küçük yaşlarda, özel eğitimle başladı. İlk öğrenimini bitirdikten sonra Notre Dame de Sion Fransız Lisesi'nde eğitimine devam etti. Ancak okulu Birinci Dünya Savaşı yüzünden kapanınca eğitimini başka bir özel Fransız okulunda tamamladı. Resim ve piyano dersleri aldı. 1924'te Türkiye'ye gelen Macar keman virtüözü ve pedagog Karl Berger'den ders aldı. İlişkileri aşka dönüşen çift, uzun süre birlikte yaşayıp, 1947 yılında evlendiler.  Evlendikten altı ay sonra eşini kaybeden Aliye Berger, bunalıma girdi. 

            Daha sonra ablası Fahrünnisa Zeyd'in yanına giderek Berlin ve Paris'te sanat hareketlerini izledi. Londra'ya giderek John Buckland Wright'ın atölyesinde heykel ve gravür üzerine de çalıştı. Bu dönemde ki sanat eserlerinde oyma, kazıma ve siyah-beyaz boya kullanarak eşine olan yasını yansıttı.

 

                        

                                                                          Aliye Berger, Güneşin Doğuşu, 1954

                               

            1951 yılında Türkiye'ye 150 gravür ile dönerek İstanbul'da ilk özel sergisini açtı. Bu yıllarda tekniğini tanıtmak amacıyla, yılbaşı tebrik kartlarına resimler yaptı.1954 'te Uluslararası Sanat Eleştirmenleri Derneği'nin kongresi için düzenlenen Yapı Kredi Bankası'nın "İş ve İstihsal" konulu yarışmasında "Güneşin Doğuşu" adlı ilk yağlı boya çalışması ile birinci oldu. 1955'te İkinci Tahran Bienali'nde ikinci oldu. İstanbul, Ankara, Londra, Paris, Viyana, Ravalpindi, İslamabad'da ve altı şehirde daha kişsel sergiler açtı. Yurt içinde ve yurt dışında toplam kırk sekiz karma sergiye katıldı.Günümüzde İstanbul Resim ve Heykel Müzesi'nde, Viyana Albertina Müzesi'nde eserleri sergilenmektedir. 1972 yılında son sergisini İstanbul Taksim Galerisi'nde düzenledi. Sanatçımız bir çok insanı etkileyen eserleriyle ve Türk sanatına olan katkılarıyla maalesef aramızdan 9 Ağustos 1974'te ayrıldı.

                                        

                                                      

            Eserlerinde konularını kendi çevresindeki gözlemlerinden etkilenerek oluşturdu. Zengin bir imgeler dünyasına sahip olan sanatçımız gerçekçi ve fantastik bir biçimde özgün eserler ortaya koydu. Desen, yağlı boya resimler, oyma baskı tekniğinde siyah beyazın tonlarında yapıtlar ortaya koydu. Diğer gravür sanatçılarından farklı olarak eserlerinde zımpara kağıdı, kasap kağıdı ve tülbent gibi malzemeler de kullandı.Türkiye'nin ilk kazıma ve oyma sanatçılarındandır Aliye Berger. Adını tüm dünyaya duyurmuş olan sanatçımızı saygıyla selamlıyorum. Kadınların da ilklere, korkmadan ve saklanmadan çok büyük başarılara imza atabileceklerini kanıtlayan sanatçılarımızdan. Öğrenmemiz ve unutmamamız dileğiyle...