Antik Yunan Sanatında Heykeller: Kauros

Antik Yunan Sanatı'nda insan formundaki heykellerin çıkış noktası nedir? İnsan bedeninin Yunanlılar için ne anlam ifade ettiğini ve bu heykelleri nerelerde kullandıklarını inceleyelim.

Yunanlıların sanata karşı tutumu, sanat ve mimaride insan formunu ve ideal insan bedeninin oranlarının kullanılışı kendi dini ve inanç sistemleri ve felsefeleriyle beraber ortaya çıkmıştır. Yunanlıların çoğu ölümden sonra gidecek bir yerin var olmadığı düşüncesiyle hayatlarını mümkün olduğunca en iyi şekilde doyasıya yaşamaya gayret ettiler. Tabi ki bu durum mimarilerine ve tasarımlarına da yansıdı. Yunanlılar insanı en büyük mucize olarak görüyorlardı. Bu nedenle tanrılarını insani terimlerle anlatıp insan bedeniyle tasvir ediyorlardı. Tanrıları için yaptıkları, inşa ettikleri her şeyin temeli insandan geliyordu. Tapınaklarında tanrı ve tanrıçalarının heykellerini görmek mümkündü. Arkaik dönemde ortaya çıkmış "Kouros" adı verilen heykellerinde çıplak erkek vücudunu form olarak kullanmışlardır. Eski Yunanca'da kouros "gençlik, çocuk, özellikle asil rütbe" anlamına gelir. Bu çıplak genç erkek bedeni Appollon tapınağında da bulunur. Hatta uzun bir dönem Kauros heykelleri Apollon ismiyle anılmıştır. Vücut ağırlığı bir bacaktan diğer bacağa verilirken ince bel ve orantılı kalçasıyla mükemmel erkek bedenini yansıtan Kouros, Yunan heykellerindeki ideal estetik anlayışı ifade etmiştir. Arkaik dönemde ilk olarak mermerden ve boyutu yaklaşık üç metreyi aşan insan bedenleri işlenmiştir. Bu dönemden sonra malzeme olarak kireçtaşı, ahşap, bronz, fildişi ve pişmiş toprak kullanılmış ve heykel boyutları insan ölçeğine bire bir uygun olacak şekilde tasarlanmıştır.

Erectheion Tapınağı

Kauros heykelleri aynı zamanda mezar taşı olarak da kullanılmıştır ve Girit ekolünde ortaya çıkmıştır. İyonya ekolündeki insan bedeni formundaki heykeller çoğunlukla tapınak yolları üzerinde caddenin her iki yanında oturur vaziyette ya da ayakta duran haliyle figürleştirilmiştir. Yunan mimarisinde farklı amaçlarla kullanılan bu heykellerin kadın bedenini referans aldıkları versiyonu çoğunlukla giyinik, zaman zaman da çıplak olarak figürleştirilmiştir. Kadın biçiminde olan kauros heykellerine "kore" denilmektedir. Erectheion tapınağında sütun olarak kadın bedenlerinin heykellerinin kullanıldığını görürüz. Kadın bedenlerinin formu sayesinde tapınak daha zarif görünür. Atina ekolünde çıplak, vücut hatları daha yumuşak, boyanmış genç kadın formunda heykeller ortaya çıkmıştır. Arkaik döneme ait bu ekollerin ardından klasik dönemde ve daha sonrasında da Yunan mimarisinde insan bedeni şeklindeki heykeller sıklıkla kullanılmıştır. Böylece Yunanlılar hayran oldukları mükemmel insan bedenini idealleştirerek güç ve güzelliği temsil etmede form olarak kullanmışlardır. Aynı zamanda Mısır mimarisinde ortaya çıkmış insan formundaki heykelleri bir adım daha öteye götürüp geliştirmişlerdir. İdeal bedenin oranlarını kullanarak yaptıkları bu heykellerde kendi estetik ve güzellik anlayışlarını ifade etmişlerdir.

Bir başka yazıda görüşmek üzere, sağlıcakla kalın!