Tarih Ders Kitaplarının Sorunları

Bu yazımda sizler için eğitim-öğretim hayatımızda kullandığımız veya kullanmak zorunda kaldığımız tarih ders kitaplarının genel sorunlarını inceleyeceğim. Detaylar için tıklayın!

Şüphesiz eğitim hayatımızda ilköğretimden başlayarak öncelikle "Sosyal Bilgiler" adı altında birtakım basit tarih bilgileri daha sonra ortaöğretimde tekrardan Sosyal Bilgiler veya İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük adı altında daha derin ve kapsamlı tarihi bilgiler verilmektedir. Yine lise eğitiminde de "Tarih" dersi adı altında çok daha yüksek ve önemli bilgiler verilmektedir. Ancak bu bilgiler ışığında öğrencilere verilmiş olan genel tarih kitaplarının öğreticiliği bakımından birtakım sorunlar bulunmaktadır. Bu sorunlar neticesinde öğrenciler tarih eğitiminden uzaklaşmakta veya tam anlamıyla istedikleri öğrenimi alamamaktadırlar. Gelin bu sorunlara bakalım!

1)KRONOLOJİK SORUN

Bir kimseye bir konuyu, bir olguyu veya bir kavramı kısaca her ne öğretmek istiyorsanız bu öğretimi yapmak için görsel zekayı kullanmanız önemi haizdir. Kişiye bir konuyu anlattığınız zaman o kişi, o konuyu kafasında bir görsel skalada bir noktaya koymalıdır. Bu sayede etkin öğrenim gerçekleşir. Bu yöntem ezberci öğretimden uzaklaştırıp öğrenme metodu yüksek bir öğretime götürmektedir. Ancak tarih dersi kitaplarında bunu görmemekteyiz. Örneğin; bir sayfada Kanuni'nin yapmış olduğu son sefer olan Zigetvar Seferi'ni görürken akabinde diğer sayfada Kanuni'nin ilk seferini görmekteyiz. Bu da öğrencinin öğrenmesini zorlaştırmaktadır. Yine bir sayfada Kanuni'nin bir seferinden bahsedilirken diğer sayfada Yavuz'un Çaldıran Seferi'nden bahsedilmesi gibi absürt durumlar karşımıza çıkmaktadır. Tarih ders kitapları konuları zaman ilişkisine bakarak sıralamak ve öğrenciye anlatmak yerine konuları başka ve yanlış bir şekilde ele almaktadır. Aynı paragraf içinde hem 1600'lü yıllardan hem 1800'lü yıllardan anlatımlar bulunmaktadır. Örneğin, Osmanlı-Macaristan ilişkileri bir sayfa içerisinde anlatılıp öğrencinin bu anladığını ileri sayfalarda kullanmasına imkan vermek yerine bu ilişki kitabın başından sonuna kadar yayılmış ve öğrencinin bütüncül bir öğrenim alması engellenmiştir.

2)OBJEKTİFLİK SORUNU

Tarih öğrenimi yapılırken bence en önemli konu objektifliktir. Günümüzde bile okuduğumuz bir tarih kitabı bir konuyu başka şekilde anlatırken ve o konu bizlere başka şekilde tezahür ederken başka bir tarih kitabı bizlere aynı konuyu farklı bir pencereden anlatmaktadır. Ancak tarihte pencere yoktur. Bu pencerelerinin ortak kesişim noktaları bilimsel vesikalarla denetlenir ve tarih yazıcılığı yapılır. Ancak tarih ders kitaplarını yazan ve dağıtan gruplar pencere kesişimlerini bizlere göstermek yerine bir veya birkaç pencereden yararlanmış ve okuyucuyu hezeyana sürüklemiştir. Eğitim-öğretim yöneticileri, denetleyicileri gibi gruplar kendilerinin istedikleri bakış açılarını öğrencilere empoze etmek istemişlerdir. Örneğin Atatürk'ün ileri sürmüş olduğu "Türk Tarih Tezi" bağlamında yazılan kitaplar daha çok Türkçülük, Atatürkçülük gibi kavramlar ışığında yazılırken ilerleyen dönemlerde kitaplar o kitapları basan ve bastıranlar nasıl isterse o şekilde yazılmıştır. Bir sultan, han, prens, vezir, sadrazam, emir gibi kişiler kitabı yazan ve yazdıranların ışığında bir karaktere bürünmüşlerdir. Yine olaylar ve olgular kitabı bastıranlar nasıl bir ideolijik görüş ışığında gerçekleşmesini istiyorlarsa o şekilde gerçekleşmiştir. Bu da öğrencinin gerçek tarihten mahrum bırakılmasına yol açmıştır.

3)BİLGİ SORUNU

Tarih ders kitapları yazılırken kimi yerlerde, dizilerde, filmlerde bahsedilen ancak okucuya hiç faydası olmayacak kimi sultanların, padişahların kişisel ve karakteristik özellikleri abes bir şekilde yazılırken öğrencinin o konuyu öğrenmesi için öğrenmesi veya orada olduğunu bilmesi gereken çoğu konu, olay veya olayların gerçekleşme serüveni öğrenci ile paylaşılmamaktadır. Bu yüzden günümüzde Tarihi kişileri ve olayları dizilerden, filmlerden öğrenen ve kitapta da bu bilgilerin önemli bilgilermiş gibi verildiğini gören öğrenci o bilgilerin tarih öğrenimi konusunda önemli olduğu zannetmektedir. Bu sayede tarih öğrenimini bitirmiş olan kişiye kimi olay ve olgu sorulduğu zaman öğrenci, üç beş tane sokaklarda veya evlerde konuşulan basit ve gereksiz bilgiyi önemliymiş ve sadece o olayın ve olgunun tarih sayfalarında yeri bu kadarmış gibi yansıtmasına yol açmaktadır. 

4)GÖRSEL SORUN

Tarih ders kitaplarında olayların veya olaylarda kullanılan araçların ve ekipmanların hatta yaşamış olan Sultan ve Padişahların resimleri yüksek ihtimalle konulmaktadır. Ancak konulan bu resimler gerçekte o kişiye ait olmayan hatta gerçekte öyle bir resim bile bulunmayan absürt resimlerdir. Resimler aynı taslak üzerinde tasarlanmış ve eklenmiştir. Süleyman Şah ile Tuğrul Bey'e aynı fotoğrafın koyulması gibi absürt durumlar bile vardır. Gerçekte öyle bir fotoğraf yoksa veya verilen tasvirler bir fotoğraf yaratmak için yetersizse fotoğrafın eklenmesine gerek yoktur. Bu iki tarafı da hiçbir şekilde tatmin etmeyecektir.