Kitap İncelemesi: Genç Werther'in Acıları

Goethe bu muhteşem eseri henüz 25 yaşındayken, Charlotte isimli genç bir kadınla yaşadığı mutsuz ilişkiden yola çıkarak yazmıştır. Mektup-roman şeklinde yazılı olan kitap, dönemin gençlerini o kadar etkilemiştir ki birçok kişi kitabı okuduktan sonra Werther gibi giyinmiş ve intihara sürüklenmiştir. Genç Werther'in Acıları isimli bu eseri sizler için inceledim.

Werther'i yaşanmış bir olay olarak okumak

Romanın aslına baktığımızda konunun Goethe'nin hayatına dayandığını biliyoruz. Goethe'nin kendisine acı veren olayları yazıya dökmesi onu her zaman rahatlatmış ve olayların etkisinden kurtulmasına yardımcı olmuştur. Kendi Hayatımdan Şiir ve Gerçek eserlerinde bu gerçeği itiraf eden Goethe şöyle der.

Beni sevindiren, acı veren ya da ilgimi çeken her olayı bir imgeye, bir şiire dönüştürme ve böylelikle olaylarla arama mesafe koyma huyumdan ömrüm boyunca vazgeçmedim. Bu nedenle de bildiğiniz yapıtlarımın tümü büyük bir itirafın parçacıklarıdır.

Werther'i bir aşk romanı olarak okumak

Kitabı bitirdikten sonra aklımıza ilk olarak şöyle bir soru geliyor, Werther'in Lotte'yle olan ilişkisi tamamen bir hayal ürünü mü? Yoksa gerçekten de Lotte, Werther'e karşı bir şeyler besliyor muydu? Ya da Werther öyle mi görmek istiyordu?

Werther ile ilk karşılaştığı zamanda Lotte, çok dürüst bir adam olan Albert ile nişanlıdır ve evliliklerine çok kısa bir süre kalmıştır. Werther ile Lotte dostluğu başladıktan sonra bu hazırlıklar devam eder ve Lotte evlenir. Ancak Werther, Lotte'nin ona aşık olduğuna inanır. Evliliklerinden sonra da, Albert ve Lotte'nin evine yakın bir dost olarak gelip gitmeye başlar. Bu aşk hikayesini yalnızca Werther'in ağzından dinlediğimiz için Lotte'nin gerçekten de ana karaktere aşık olup olmadığını hiçbir zaman bilemeyiz. Peki ya Werther'in sonunu getiren Lotte'ye aşkı mıdır yoksa sınır tanımayan hayal gücü müdür? Bunu okurların hayal gücüne bırakıyorum.

Sanki insan değildim artık. Dünyanın en sevimli varlığını kollarımda tutmak ve çevredeki her şey yitip gidene kadar onunla havalarda uçmak!

Werther'i bir sanatçı romanı olarak okumak

Alman edebiyatında henüz yaratıcılıktan söz edilmeyen bu dönemde Goethe, sanata ve sanatçıya bakış açısını kökünden değiştirir. Sanatın taklitler ya da kurallar üzerine kurulamayacağını çünkü yazarlığın kişiye verilmiş bir ayrıcalık olduğunu savunur. Goethe'ye göre yazar bir yaratıcıdır ve bu güce Genius adını verir. Kitaba dönecek olursak Werther de bir sanatçıdır. 10 Mayıs mektubunda "bir çizgi bile çizemediğinden" yakınır. Doğanın her bir zerresini doya doya yaşadığı ve tüm ruhuyla özdeşleştiği bu yerde "Hiçbir zaman burada olduğumdan daha büyük ressam olmamıştım." dese de bunu kağıda dökememiştir. Bu yerde sanatını ortaya dökememesi algıladığı güçlü dünyanın altında ezilmesine yol açmıştır.

Sevgili Wilhelm, epeyce düşündüm bu arada: Bir yandan insanın içindeki yayılma, yeni buluşlar yapma ve öteye beriye devinme itkisi; öte yanda sınırlamalara gönüllü olarak boyun eğme, alışkanlığın raylarında devam etme ve sağıyla soluyla ilgilenmeme konusunda içsel güdü var.