Nick Leeson ve Barings Bank’ın İflası

Kredi: Nick Leeson Biyografi

Bu yazımda 1762‘de kurulan, Napolyon‘a savaşta fon desteği verdiği söylenen, İngiltere Kraliçesi'nin de müşterisi olduğu ünlü İngiliz bankası olan Barings Bank‘ın iflasına sebep olan Nick Leeson'ın yaşadıklarından bahsedeceğim. İyi okumalar!

Nick Leeson, 25 Şubat 1967‘de İngiltere’de dünyaya geldi. 1980'lerin ortalarında Coutts'ta işe girdi ve ardından 1989‘da Barings Bank‘a transfer oldu. Burada yükseldi ve ticaret katına terfi etti. 1992‘de bir bankacı olan Lisa ile evlendi.

Bir süre sonra Nick, SIMEX vadeli işlem piyasalarında yeni bir operasyonun yöneticisi olarak atandı. Otobiyografisinde “Her şey benimle çalışan kızlardan birinin yaptığı bir hatayla başladı.” diye belirttiği hatayı düzeltmek için başladığı, daha sonrasında da devam ettiği izinsiz işlemleriyle sonunu hazırlamaya başladı. Barings bankası herhangi bir zarar ettiğinin farkında değildi. Leeson, bir müşteri adına satın alma emirlerini yerine getirdiğini dile getiriyordu. Şirketin fark edemediği şey, Leeson'un tüm kayıplarını sakladığı 88888 hata hesabından sorumlu olduğuydu. Bu hesap, deneyimsiz bir ekip üyesinin yaptığı ve 20.000 sterlinlik bir kayba yol açan bir hatayı örtbas etmek için kurulmuştu. Çin'de şanslı rakam olan 8’i kullanarak 88888 hata hesabı adıyla açtığı hesapla işlemlerine devam etti.

Başlarda her şey yolunda gidiyordu. Nikkei Endeksi'nin yönü üzerine bahis yaparak Barings için milyonlar kazanmaya başladı. Büyük kârlarını neşeyle gören Londra'daki patronları, genç çocuğa fazlasıyla güvenmeye başladılar. İlk senenin sonunda Nick, bankasına 10 Milyon Pound kâr ettirdi. Yıllık 50.000 Pound maaş alan Leeson, banka tarafından başarısı sebebiyle de 130.000 Pound bonusla ödüllendirildi.

Bir süre sonra şansı tersine dönen Leeson zarar etmeye başladı. Zarar çok hızlı bir şekilde büyüyünce zararlarını kapatma düşüncesiyle alımlarına sürekli devam etti. Her fırsatta Londra‘dan ticarete devam etmek için ekstra fon talep ediyor ve kendisini daha fazla anlaşma ile bu karmaşadan kurtarmayı umuyordu. Üç ay boyunca, piyasayı hareket ettirmek için yaptığı girişimlerinde her biri yaklaşık 180.000 dolar değerinde 20.000'den fazla vadeli işlem sözleşmesi satın aldı. 

17 Ocak 1995 tarihinde gece saatlerinde Japonya‘da meydana gelen 7.3 büyüklüğündeki, 6.500 kişinin hayatını kaybetmesine sebep olan Büyük Hanşin Depremi‘yle her şey bitme noktasına geldi. NIKKEI hızla değer kaybetmeye başlamıştı. Zararını kapatmak için tek şansı borsanın artmasıydı ancak önce borsanın düşmesini engellemesi gerektiğinin de farkındaydı. Tüm fonlarını alım yaparak kullanmasına rağmen borsaya yenik düştü ve işlemleri başarısızlıkla sonuçlandı. Artık alım yapacak nakiti kalmayan ve vadeleri dolmaya başlayan Leeson’ın yapacak bir şeyi kalmamıştı. 23 Şubat 1995‘te havayolu ile Almanya‘ya giriş yapan Leeson kaçmak isterken  Almanya havalimanında yakalanarak tutuklandı.

Durumdan haberdar olan Barings Bank yöneticileri pozisyonları kapamadan önce durumu basına duyurunca işler daha da kötüye gitti. NIKKEI’nin düşüşü daha da hızlandı ve Leeson’un kaçmadan önce bıraktığı 250-300 milyon poundluk zarar bir kaç gün içerisinde 825 milyon pounda yani 1.4 milyar dolara kadar yükseldi. Dönemin bankacılık sektörünün ve piyasanın büyüklüğüne bakıldığında söz konusu rakamlar Barings için korkunç boyutlardaydı. Biriktirdiği 1.4 milyar dolarlık borç bankanın tüm sermayesi ve rezervlerinden daha fazlaydı.

Barings Bank, 26 Şubat‘ta iflasını açıkladı. Nick Leeson, Singapur’a geri gönderildi ve ülke mahkemesinde yargılanarak Aralık 1995'te altı buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı. Hapishanede kaldığı dönemde 1996 yılında otobiyografisini yazdı ve yayınladı: “Rouge Trader“. Karısı Lisa, onu düzenli olarak ziyaret edebilmek için bir hostes olarak iş buldu. İlk başta, evlilikleri ayrı olmanın zorluğunu atlattı ama sonunda Lisa ondan boşandı. Aylar içinde Leeson'a kolon kanseri teşhisi kondu. 1999 yılında kolon kanseri teşhisi konulması üzerine serbest bırakıldı. Aynı sene otobiyografisi, aynı isimle “Rouge Trader” olarak beyaz perdeye uyarlandı.

Bir süre sonra kanseri yenen Leeson, 2003 senesinde, İrlandalı bir güzellik uzmanı olan Leona Tormay ile ikinci kez dünya evine girdi. Nisan 2005'te Nick, Galway United Futbol Kulübü'nün Ticari Müdürü olarak atandı ve Kasım 2005'in sonlarında Genel Müdür pozisyonuna yükseldi. Temmuz 2007, Şubat 2011'de istifasına kadar bu pozisyonda kaldığı futbol kulübünün CEO'su olarak görevine devam etti.

Nick Leeson şimdi İngiltere'nin en çok aranan konuşmacılarından biri haline geldi. Nick, Barings'in başına gelenlerden, muhasebe güvencelerinin olmamasından, yakalanmasından ve Frankfurt hapishanesinde 9 ay hapsedilmesinden ve Singapur mahkemesi tarafından sahtecilik ve dolandırıcılıktan 6 yıl hapis cezasına çarptırılmasından açıkça bahsediyor. Ayrıca üniversite kampüslerine de hitap ediyor ve Oxford Union, Trinity College Dublin ve University College Cork'ta konuşmalar yaptı.

Daha fazlasını okumak isteyenlere kendisi tarafından kaleme alınan ve 1996'da yayınlanan 'Rogue Trader' kitabını öneriyor. Okumaktan ziyade izlemekten keyif alanlarda James Dearden tarafından yazılan ve yönetilen ve Ewan McGregor ve Anna Friel'in başrollerini paylaştığı 1999 İngiliz biyografik drama filmi olan Rogue Trader filmini izleyebilirler.