Ekonomiye Giriş: Arz ve Talebi Etkileyen Faktörler

Günlük hayatımızda sıkça duyduğumuz arz ve talep kavramları aynı şey midir? Peki arz ve talebi etkileyen faktörler nelerdir? Detaylar yazımda!

Günlük yaşantımızda bu iki kelimeyi sıkça duyarız: arz ve talep. Aslında iki kelime de aynı anlamı ifade ediyormuş gibi hissederiz. Fakat durum hiç de öyle değil. Ekonomide bu iki kavram birbirinden oldukça farklı şeyleri ifade etmektedir.

Kavram olarak sunma- sunuş anlamına gelen arz, bir mal veya hizmetin belirli bir piyasada belirli bir zamanda, belirli bir fiyattan alıcılara sunulmasıdır. Talep kavramı ise en basit haliyle anlatılmak istenirse “satın alma gücüyle desteklenmiş istek” demek yanlış olmayacaktır. Burada bilinmesi gereken şey, talep ve isteğin aynı şey olmadığıdır. Herhangi bir isteğin talep olarak adlandırılabilmesi için satın alma gücüyle desteklenmesi gerekir. Bir mal veya hizmet satın almak isteyen fakat satın alma gücü olmayan tüketiciyi düşünelim. Bu durumda bu tüketicinin isteği, talep olarak değerlendirilmez çünkü satın almak istediği mal veya hizmetin fiili alıcısı olamayacaktır.

 

Arzı Etkileyen Faktörler Nelerdir

• Malın piyasa fiyatı: X malının üreticisi olduğunuzu düşünün. Bu malın fiyatının artması durumunda bu maldan daha fazla üretmek isteyeceksinizdir çünkü kârınız artacaktır. Sonuç olarak malın piyasa talebi ve arz arasında doğru yönlü bir ilişki vardır.
• Üretim faktörlerinin fiyatı: Üretim sırasında kullanılan makine ve teçhizat gibi şeylere üretim faktörü denir. Bir malın üretim maliyetinin artması durumunda üretici firma o malı üretmeyi azaltabilir.
• Teknolojik gelişmeler: Teknolojinin gelişmesiyle beraber üretim imkanları da gelişir. Yeni buluş ve yöntemler sayesinde üretim maliyetleri düşer, bu da arzın artmasına neden olur.
• Sübvansiyonlar: Devletin kişi ya da kurumlara karşılıksız olarak yaptığı yardımlara destekleme, diğer adıyla da sübvansiyon denir. Sübvansiyon yardımının yapılan firmanın maliyetleri azalacağından dolayı bu yardım da arzı arttıran sebeplerdendir.
• Beklentiler: Üreticiler bir malın çok rağbet göreceğini düşünüyorlarsa o malın üretimini arttırıp fiyatını yüksek tutabilirler. Beklentilerin artması arzı arttırır.

Talebi Etkileyen Faktörler Nelerdir?

• Malın fiyatı: Talep yasasına göre; bir malın piyasa fiyatı arttıkça o mala olan talep azalırken, piyasa fiyatının azalması durumunda da o mala olan talep artacaktır. Malın fiyatı ve talep arasında ters yönlü bir ilişki bulunmaktadır.
• Tamamlayıcı malların fiyatındaki değişim: Beraber kullanılması ile ihtiyacımızı gideren mallara tamamlayıcı mal denir. Örneğin otomobil ve yakıt birer tamamlayıcı maldır. Yakıt olmadığı sürece otomobil çalışmayacaktır. Otomobil fiyatlarında bir artışın meydana geldiğini düşünelim. Bu durum otomobile olan talebi azaltmakla kalmayıp otomobilin tamamlayıcısı olan yakıtın da talebini düşürecektir.
• İkame malların fiyatındaki değişim: Aynı ihtiyacın giderilmesinde rol oynayan ve birbirinin yerine geçebilen mallara ikame mal denir. Tereyağı ve margarini düşünelim. İkisi de aynı amaç ile kullanılabilen mallardır. Tereyağının fiyatında meydana gelen bir artışla tüketiciler tereyağı yerine fiyatı nispeten daha düşük olan margarini alma eğilimine girecektir. Sonuç olarak ikame mallardan birinin fiyatının artması durumunda ikame olan diğer malın talebi artacaktır.
• Tüketici zevk ve tercihleri: Tüketicilerin zevk ve tercihleri ilgili malın lehine olursa o mala olan talep artar. Burada da ters bir ilişki söz konusudur.
• Nüfus: Nüfus ve talep arasındaki ilişki doğru yönlüdür. Nüfusun artmasıyla beraber talep de artacaktır.