Başarı İçin Şans

Başarılı olmak için ne kadar şanslı olmanız gerekir? Başarılı insanlar mı şanslıdır, yoksa şanslı insanlar mı başarılı? Gelin birlikte birkaç istatistik inceleyelim ve sorumuza cevap arayalım.

Görmüş olduğunuz liste Kanada buz hokeyi takımı Medicine Hat Tigers oyuncularının 2007'ye ait isim ve görev listesidir. Şimdi sizlerden bu listeyi dikkatlice incelemenizi istiyorum.

                   

Bu listede dikkatinizi çeken bir şey oldu mu? Olmadı mı? Olmadıysa endişe etmeyin, çünkü hokey dünyasında da yıllarca hiç kimse bunu fark etmedi. Ta ki 1980'lerin ortalarında Roger Barnsley adlı Kanadalı psikolog ilk kez dikkat çekene kadar.

Burada dikkat çekilmesi gereken şey oyuncuların doğum tarihleridir. Listeye dikkatli bir şekilde bakacak olursak ocak ayında doğmuş olan oyuncuların sayısı diğer aylarda doğmuş olanlardan fazladır. Peki doğum tarihlerinde en sık görülen ikinci ay? Şubat. Üçüncü? Mart. Yılın ilk üç ayında doğmuş kişilerin sayısının diğer aylara göre bariz bir üstünlüğü var diyebiliriz. Bu veriler yalnızca Madicine Hat Tigers takımıyla da sınırlı kalmıyor. Ontarito Junior Hokey Ligi'ndeki bütün oyunculardan, ocak ayında doğmuş olanların sayısının, Kasım ayında doğmuş olanlardan neredeyse beş buçuk kat fazladır.

Bu istatistikler yalnızca Kanada’ya ya da buz hokeyine özgün de değil. Aynı istatistiği Çekoslovakya Ulusal Yıldızlar Futbol Ligi Finali oyuncularında da görmek mümkün. Öyleyse tüm bunlar, sporla ilgili birkaç istatistik gibi duruyor değil mi? Cevabım yine hayır. Çünkü yine aynı verileri Amerika'da, üniversite öğrencileri üzerinden yapılan başarı sıralamasında da görürsünüz. Yılın ilk üç ayında doğan kişilerin diğerlerine bariz bir üstünlüğü vardır. Peki tüm bunları nasıl açıklayabiliriz? Nasıl oluyor da yılın ilk üç ayında doğmuş olmak doğrudan başarı ile orantılı olabiliyor? Bu bir tür şans mıdır?

Cevap aslında oldukça basit. Bunun ne astrolojiyle alakası vardır ne de yılın ilk üç ayının büyülü bir tarafı. Sadece Kanada'da hokey yaş sınıfları için seçilebilirlik sınırı 1 Ocak. Yani Kasım 30'da doğmuş bir çocuk takıma seçilebilmek için Ocağın 2'sinde doğmuş ''yaşıtı'' ile mücadele etmek zorundadır. Ergenlik döneminde 10 aylık süreç gelişim için hiç de hafife alınacak bir süre değildir ki özellikle böylesine fiziksel güç gerektiren bir sporda epey fark yaratır. Fakat antrenörlerin çocukları çok erken yaşta seçmek isteyip, bir an önce eğitmek istemeleri erken seçiciliğe yol açıyor ve Kasım'da doğan çocuk fiziksel olarak yaşıtına yetişemediği için yeteneksiz sayılıp adeta bir kenara atılıyor.

Bu istatistiğin sadece spordan ibaret olmadığını zaten söylemiştik. Şimdi de bu durumun eğitimde açtığı sorunlara bakalım. Bazı anne babalar yılın son aylarında doğmuş olan çocuklarını anaokuluna geç yazdırmak isterler. Beş yaşındaki bir çocuğun kendisinden aylar önce doğmuş başka bir çocukla anlaşması kolay bir şey değildir. Fakat birçok ebeveyn çocuğunun küçük yaşlarda yaşadığı dezavantajların büyüdükçe uçup gideceğine inanıyor. Ancak istatistikler bunun yanlış bir düşünce olduğunu gösteriyor.

Ekonomist olan Kelly Bedard ve Elizabeth Dhuey Uluslararası Matematik testlerinin sonuçlarıyla çocukların doğdukları aylar arasındaki ilişkiyi incelediler. Dördüncü sınıf öğrencileri arasında, yaşça büyük olanların, küçük olanlara göre %4 ila %12 daha başarılı olduğunu gördüler.

Tıpkı sporda olduğu gibi yetenek sınıflandırmasını küçük yaşta yapmanın sonucu olarak öğretmenler ve antrenörler yaş ve yetenek arasındaki farkı önemsemiyorlar. Bu da yaşça büyük olan çocukların daha iyi eğitim almasını sağlıyor. Daha iyi eğitim aldıkları için, seneye daha başarılı oluyorlar. Başarılı olduklarından dolayı ise daha iyi eğitim almaya devam ediyorlar. Bu durum yılın ilk aylarında doğmuş çocukların, yılın son aylarında doğmuş çocuklarla aralarındaki farkın gittikçe açılmasına yol açıyor.

Yani metnin başında sorduğumuz sorulara dönecek olursak, Yılın ilk üç ayında doğacak kadar şanslı olmak, başarı ile doğrudan orantılıdır.