Zihnimiz mi Tedavi İlaçlar mı: Plasebo - Nosebo

Beynimizin şu ana kadarki evrimleşen en üstün organımız olduğunu biliyoruz. Beynimiz inançlarımız ve zihnimizdeki düşüncelerimizle bizi yönlendirir bir şeyleri ayırt etmemizi sağlar. O halde gelin iyiyi de kötüyü de zihnimizde yarattığımızın kanıtı kavramlar olan plasebo ve nosebo ile tanışalım.

Siz de 2 doz Covid aşısı olduysanız yorgunluk, baş ağrısı, eklem ağrısı veya ateş gibi birkaç yan etkiye rastlamış olabilirsiniz. Bu yan etkilerin temelinde bağışıklık sistemimiz aşıya verdiği tepki yatmakta. Fakat pek çok bilim insanı bu konuda başka bir sebebin de var olduğunu öne sürdü: İnsanın zihni. Zihnimizin hastalık semptomlarını üretmesine ‘’nosebo etkisi’’ denilmekte. Nosebo, plasebonun ikizi gibidir ancak birbirlerine tamamen zıt ikizlerdir bunlar. Çünkü plasebo etkisi ağrı ve hastalık semptomlarını azaltırken nosebo tam tersini yapıyor yani hiç yok yerden ağrı ve semptom üretiyor. Bir plasebo çalışmasında katılımcıların neredeyse yarısı ilaç olarak zararsız madde almalarına rağmen yan etkileri yaşadıklarını öne sürdüler. Çünkü onların burada yaptıkları şey etkisiz maddeyi aldıktan sonra zihinlerinde tedavi etkisini baskın olarak düşünmeleri. 2020’de Pfizer’ın ilk Covid aşısı denemelerinde de benzer bulgular söz konusu. Gerçek aşının yapılmadığı plasebo grubundaki katılımcıların bir kısmı yorgunluk hissettiklerini, baş ağrılarının var olduğunu söyledi. Yani aynı metot burada da geçerli, her şey zihinde bitiyor.

                                                                                 

Plasebo etkisinin antidepresanlar ile kıyaslanması depresyon tedavisi açısından önemli bir role sahip. Yani antidepresanlar ile plasebo arasında önemli bir fark yok ama tabi ki antidepresanlar biraz daha iyi sonuç verebilmekte. Tüm bunlar yanılsama değil çünkü bireyler de ölçülebilir ve gerçek fizyolojik değişiklikler meydana getiriyor. Araştırmalarda plasebo haplarının ağrı kesici olarak alındığı takdirde ağrıyla ilgili nörolojik aktiviteyi azalttığı ve opioidlerle aynı nörotransmitterleri kullandığı görülmekte. Tabi bu iş yalnız düşünce süreci ile işlemiyor burada önemli olan diğer faktörler arasında tedavi beklentisi, farklı kişilik tipleri ve hasta ile doktor ilişkisi de oldukça önemli. Bir takım bilim insanına göre de plasebonun beynin ödüllendirme merkezi ile ilgili sinir yollarını etkilediği ve dopamin seviyesini arttırdığı kanısı da ortaya atılmış bir diğer görüş. Yani plasebo hala gizemini koruyan bir kavram. Ama belki de plasebo ve nosebonun gizemli görünme sebebi yanlış açıdan bakmamızdır. Gelin bu durumu biraz da zihinle bağdaştıralım. Zihin genellikle beynin bir yan ürünü, nörolojik süreçlerin gölgesidir. Psikolojik süreçlerin ilaçlarla düzeltilecek nörolojik dengesizliklerden meydana geldiğini biliyoruz. Yani zihinsel süreç hem beynimizi hem de bedenimizi güçlü bir şekilde etkileyebiliyor. 

Plasebo ve nosebo kavramlarını temel olarak ele almak zihnin gücünün beden ve beyinden daha güçlü olduğunu dolayısıyla bu ikisini doğrudan etkileyebileceği sonucuna varmamızı sağlar. Bu şekilde bir gün zamanlarda plasebo haplarının neden pek çok insanda fizyolojik ve nörolojik değişikliklere yol açtığını açıklamaya yaklaşabiliriz. Çünkü zihnimiz üstün bir güce sahip ve her şeyin odağı olan düşüncelerimiz bizlere her konuda yol göstererek her zaman mucizeler yaratabilmekte.