Suçu ve Suçluluğu İnceleyen Bilim: Kriminoloji

Bu yazıda kriminoloji biliminin ne olduğunu, neleri incelediğini, hangi bilim dallarından yararlandığını ele aldıktan sonra kısaca suçu etkileyen faktörler üzerinde durdum. Keyifli okumalar!

Kriminolojiyi suç denen olgunun nedenlerini inceleyen, toplumun suçla mücadale araçlarını araştıran bir bilim dalı olarak tanımlayabiliriz. Kriminoloji bilimi günümüzde yeni yeni duyulmaya başlansa da çok eski yıllardan beri suçun nedenleri kimi insanların dikkatini çekmiş; özellikle filozoflar, sosyologlar bu konu üzerinde detaylıca durmuşlardır. Dolayısıyla kriminolojinin kökenleri M.Ö 400'lü yıllara kadar gitmektedir. Topinard'dan önce terim olarak krimilonoji kullanılmamış da olsa Platon, Aristoteles, Thomas More ve birçok filozof suçu ve suçluyu inceleme konusu yapmışlardır. Örneğin Platon'a göre suçun tutkular, hazzın aranması ve bilgisizlik olmak üzere üç kaynağı vardır. Aquinolu Thomas ise yoksulluk ve suç işleme arasındaki bağı kuran ilk filozoflardandır.

Suç yapısı gereği toplumdan ayrı düşünülemeyecek, toplumsallığa has bir kavramdır. Bu sebeple suçun incelenmesi toplum bilimi dediğimiz sosyolojinin de alanına girer. Ancak sosyolojinin odak noktası suçluluğa etki eden toplumsal koşullarken kriminoloji odak noktasına insan unsurunu alır. Kriminoloji ve sosyoloji birbirinden yararlanan fakat alan olarak birbirinden ayrı iki bilim dalıdır. Kriminalistik de halk arasında kriminolojiyle karıştırılan bilim dallarındandır. Kriminalistik suçun delillerini araştırır, bunu yaparken de çoğunlukla adli tıptan yararlanır. Kriminoloji ise suçu bir olgu olarak ele alır ve onun nedenlerini inceler. Bunların dışında kriminoloji; psikoloji, iktisat, antropoloji gibi birçok bilimden yararlanır.                                                                      

İnsan neden suç işler sorusuna verilen farklı cevaplar zaman içerisinde farklı teorilerin oluşmasına neden olmuş, bu teoriler yer yer birbirleriyle zıtlaşmış yer yerse birbirlerinden yararlanmışlardır. Suç olgusu ilk olarak antropolojik temelli açıklanmaya çalışılmıştır. Bu görüşteki müellifler insanların beden yapısını ve fiziksel özellilerini incelemişler ve bu niteliklere göre suça eğilimlilik konusunda bazı sınıflandırmalar yapmışlardır. İnsanların dış görünüşlerine göre suça eğilimli olup olamayacaklarının anlaşılamayacağının ileri sürülmesiyle birlikteyse sosyolojik teoriler doğmuştur. Sosyolojik teorilere göreyse suç, insanın doğduğu veya büyüdüğü coğrafya yahut aile dinamiklerinden kaynaklanır. Örneğin bu teorinin bakış açısına göre suç oranlarının yüksek olduğu bir mahallede dünyaya gelen çocuk diğerlerine nazaran suç işlemeye daha eğilimli olacaktır.                                                                       

Kriminoloji bilimi geliştikçe suçun tek bir nedenden değil de birbirinden farklı birçok nedenden oluşan kompleks yapıda olduğu anlaşılmıştır. İşsizlik de bu nedenlerden biridir. İşsiz bir kişinin paraya duyduğu ihtiyaç, çalışmıyor olmanın kişide yarattığı psikolojik durum gibi sebeplerle, çalışan kişilere oranla daha fazla suç işleme eğilimi taşıdıkları saptanmıştır. İşsizliğin yanı sıra mevsimler ve iklim de suçu etkileyen şaşırtıcı faktörlerdendir. Yapılan araştırmalara göre kasten öldürme suçu genellikle yaz mevsimlerinde işlenirken mal varlığına karşı suçlar kış aylarında daha fazla işlenmektedir. Eğitim, meslek tercihi ve basının da suç olgusu üzerinde önemli etkileri vardır.

Suçun nedenlerinin tespit edilmesi suçlarla mücadelede oldukça önemli bir rol oynar. Suçun nedeni anlaşılmadan o suçu ortadan kaldırmak veya işenme oranını azaltmak için politikalar üretmek mümkün olmayacaktır. Bu bağlamda kriminolojiye bir bilim olarak değer verilmeli, kriminolojik çalışmalar desteklenmeli ve teşvik edilmelidir.