Plüton Gezegen Olmaktan Neden Çıkarıldı?

Güneş Sistemi'nin esrarengiz dünyası Plüton, uzun yıllar boyunca bir gezegen olarak kabul edilmiş ve öğrenci kitaplarında yer almıştır. Ancak, 2006 yılında Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), Plüton'u bir gezegen olmaktan çıkarmıştır. Bugün uzaya yolculuk yapıyoruz!

Plüton, 1930 yılında Amerikalı astronom Clyde Tombaugh tarafından keşfedildi. Keşfi, uzak bir noktada, diğer gezegenlerden oldukça farklı bir yörüngede bulunan bu cismin, Güneş Sistemi'nin sekizinci gezegeni olarak kabul edilmesine yol açtı. Ancak 2006 yılında Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), Plüton'u resmî olarak bir gezegen olmaktan çıkarmış ve "cüce gezegen" olarak sınıflandırmıştır.

Cüce Gezegen Tanımı: Uluslararası Astronomi Birliği, 2006'da Güneş Sistemi'nde bir cismin gezegen olarak kabul edilebilmesi için üç temel kriter belirledi:

1. Güneş etrafındaki yörüngesi: Gezegen, Güneş çevresinde dönmelidir.
2. Yeterince büyük olmalıdır: Cisim, kendi kütlesiyle yuvarlanacak kadar büyük olmalıdır.
3. Yörüngesinde temiz olmalıdır: Gezegen, yörüngesinde diğer cisimlerle çarpışmayacak kadar temiz olmalıdır.

Plüton'un Sorunlu Özellikleri: Plüton'un cüce gezegen olarak sınıflandırılmasının temel nedenleri şunlardır:

• Plüton, yörüngesini paylaştığı Kuiper Kuşağı'ndaki diğer cüce gezegenlerle çakışan bir yörüngeye sahiptir.
• Kütle açısından diğer gezegenlerden önemli ölçüde küçüktür.
• Plüton'un yörüngesi, Güneş Sistemi'nin düzlemini oldukça dik bir açıda keser.

Gezegenlik Tanımının Değişmesi

Uluslararası Astronomi Birliği'nin 2006'daki kararı, Plüton'un yanı sıra diğer cisimleri de etkiledi. Bu karar, Güneş Sistemi'nde gezegen olarak kabul edilen cisim sayısını düşürdü ve cüce gezegen kategorisini tanıttı.

Plüton'un gezegenlik statüsünden çıkarılması, gezegen tanımının gözden geçirilmesi ve bilim dünyasındaki yeni anlayışlarla uyum sağlanması açısından önemli bir adımdı. Bu değişiklik, bilim insanlarının ve uzay araştırmacılarının, Güneş Sistemi'nin evrimini daha iyi anlamalarına yardımcı olmuştur. Plüton, şimdi cüce gezegen olarak kabul edilse de, hâlâ ilginç ve keşfedilmemiş bir dünya olarak bilim insanlarının dikkatini çekmeye devam etmektedir.

Plüton ile İlgili İlginç Bilgiler

1. Keşfi ve İsimlendirme: Plüton, 1930 yılında Amerikalı astronom Clyde Tombaugh tarafından keşfedildi. Keşif, kuzey Arizona'daki Lowell Gözlemevi'nde yapıldı. Plüton, Roma mitolojisinin yeraltı dünyasının tanrısı Pluto'dan ismini alır.
2. Yörüngesi ve Uzaklık: Plüton, Güneş Sistemi'ndeki en dış gezegen olarak bilinir. Yörüngesi oldukça eliptik (oval) bir yapıya sahiptir ve Neptün'den bile daha uzakta döner. Bir tam yörünge yapması 248 yıl sürer.
3. Atmosferi ve Yüzeyi: Plüton'un atmosferi, az miktarda metan, azot ve karbonmonoksit içerir. Yüzeyi genellikle buz ve kayalardan oluşur. Bu bileşenler, atmosferle birleşerek atmosferik olaylara neden olabilir.
4. Plüton'un Uyduları: Plüton'un bilinen beş uydusu vardır. En büyüğü Charon'dur ve diğer dört uydusu Nix, Hydra, Kerberos ve Styx'tir. Charon, Plüton'a görece büyük bir uydudur ve iki gök cismi birbirine karşılıklı olarak döner.
5. Soğuk ve Zorlu İklimi: Plüton, çok düşük sıcaklıklara sahip bir dünya olarak bilinir. Ortalama yüzey sıcaklıkları -230 °C civarındadır. Bu soğukluk, gaz halindeki atmosferin katı bir halde bulunan yüzeyine buz kristalleri olarak düşmesine neden olabilir.
6. Güneş Sistemi Dışındaki Cisimlerle İlişkisi: Plüton, Kuiper Kuşağı olarak bilinen bölgede bulunur. Bu bölge, Güneş Sistemi'nin dış kısımlarında, Neptün'ün yörüngesi ötesinde, birçok küçük cüce gezegen ve göktaşı içerir.
7. Plüton'un Gezegenlik Statüsünün Kaybı: 2006 yılında, Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından yapılan bir kararla, Plüton gezegen statüsünden çıkarılarak "cüce gezegen" olarak sınıflandırıldı. Bu karar, gezegen tanımının gözden geçirilmesi sonucu alındı.
8. New Horizons Görevi: Plüton'a yönelik en kapsamlı bilgi, 2015 yılında NASA'nın New Horizons uzay aracının yaptığı geçişle elde edildi. Bu misyon, Plüton'un detaylı görüntülerini ve bilgilerini sağlayarak, bilim dünyasına yeni bakış açıları sunmuştur.

Plüton, hâlâ birçok sırrını koruyan ve keşfedilmeyi bekleyen bir gök cismidir. Gezegenlik statüsünün kaybedilmesine rağmen, Plüton'un bilim dünyasındaki önemi devam etmektedir.