Plastiğin Geri Dönüşümü Bir Yalan Mı?

En son satın aldığınız pet şişedeki suyun ambalajını ne yaptığınızı hatırlıyor musunuz? Emin olun şu anda düşündüğünüzden çok farklı bir yerde. Plastiklerin nasıl geri dönüştürüldüğünü gelin beraber inceleyelim.

En son satın aldığınız pet şişedeki suyun ambalajını ne yaptığınızı hatırlıyor musunuz? Eminim “bilinçli” bir tüketici olarak geri dönüşüm kutusuna atmayı ihmal etmemişsinizdir ne de olsa şişenin üzerinde “geri dönüştürülebilir” ibaresi yer alıyor. İşin aslı, attığınız o şişenin şu an geri dönüştürülmekten çok uzak bir yerde, Güneydoğu Asya’da fakir bir bölgede kendi haline terk edildiğini biliyor muydunuz?

Plastiğin Masumlaştırılması

Özellikle 1990’lardan itibaren reklamlarda plastik atıkların nasıl geri dönüştürülebileceği, bunun ne kadar faydalı olduğu konulu mesajlar görmeye başladık. Böylece medya bize tanıdığımız o çevreye zararlı, korkunç plastiğin aslında o kadar da tehlikeli olmadığını, geri dönüştürülürse gayet zararsız bir madde olabileceği fikrini aşılamaya başladı. Evet, plastik geri dönüştürülebiliyordu fakat geri dönüşümle birlikte birçok sorunu da yanında getiriyordu.

Çin'in Plastik Yasağı

Çin, daha önce geri dönüşüm için dünyanın en büyük plastik ithalatçısıyken 2017'de kapılarını plastik ithalatına kapattı. Geri dönüşüm tesislerinin yarattığı aşırı hava kirliliği, zehirli topraklar ve pis nehirlerin farkına varan Çin hükümeti, Avrupa ve Amerika ortaklığındaki bu “çöp ticaretini” durdurma kararı aldı. Araştırmalara göre dış ülkelerden gelen plastik çöpler aslında tamamen geri dönüştürülmüyordu bile.

İşte temel sorun tam olarak burada başlıyordu: Kullanılan tüm plastikler yeni maddelere dönüştürülebilirdi ancak onu toplamak, ayırmak ve eritmek şirketlere oldukça pahalıya patlıyordu. Tüm plastik türlerinin (ambalajların arkalarında farklı sayılarla ifade edilen türler) farklı yöntemlerle geri dönüştürülmesi gerekiyordu. Ayrıca plastik, her yeniden kullanıldığında bozuluyordu, yani bir veya iki defadan fazla tekrar kullanılamazdı. Geri dönüşüm esnasında ise çevreye zehirli atıklar saçılıyordu. Öte yandan, yeni plastik neredeyse her zaman daha ucuzdur. Plastik sektörü de ürünün kalitesinden dolayı yeni plastiğe yönelmektedir. On yıllardır ne kadar geri dönüşüm teknolojisi ve makineleri geliştirilmiş olsa da, hiçbiri bu sorunu çözememiştir. Plastiği ucuz ve çevreye zarar vermeden geri dönüştürmek ne yazık ki henüz mümkün değildir. Bu nedenle, günümüzde üretilen plastiğin yalnızca %9’u geri dönüştürülebilmeyi başarmıştır.

Sorun Hala Çözülemedi

Peki Çin kapılarını ihraç plastiğe kapadıktan son yük kimin omuzlarına kaldı dersiniz: Tabii ki de gelişmemiş Güneydoğu Asya ülkelerinin. Aşırı plastik tüketimi, zaten kötü bir çevre yönetimine sahip olan bu Asya ülkelerinde çöplüklerin taşmasına, hava kirliliğine ve su ekosistemlerinin tehdit altında olmasına neden oluyor. Örneğin Asya, okyanuslara yapılan küresel plastik kirliliğinin %81'ini oluşturuyor. Ama elbette ki bunun tek sorumlusu bu az gelişmiş ülkeler değil. İnsanların plastiğe bağımlılığı yüzünden tüm dünyada yılda 300 milyon tondan fazla plastik üretiliyor. Analistler artık plastik üretiminin 2050 yılına kadar üç katına çıkmasını bekliyor.

Peki ya Şimdi?

Bu konuda bizim bireysel yapabileceğimiz belki de en önemli ve tek şey plastik tüketimini azaltmak. Önemsiz bir detay gibi gözükse de plastik pipet kullanmamak dahi, günlük hayatta ne kadar çok gereksiz plastik kullandığımızı göz önünde bulundurursak, doğayı korumamıza yardımcı olabilir. Unutmayın ki kullandığımız plastik atıkları geri dönüştüremiyoruz, onları yakamıyoruz. Onlar hala dünyanın bir köşesinde var olmaya devam ediyorlar. Daha az plastik kullanarak bu düzene son vermek bizim elimizde.