Parazitizm; Fungus ve Karınca

Yalnızca insanlar birbirlerini manipüle etmiyor. Manipülasyon diğer canlılar arasında nasıl mı oluyor? Tam olarak bundan bahsedeceğim. Başrolde Camponotus leonardi ve Ophiocordiceps unilateralis var. Parazit fungus karıncanın sinir sistemini ve bedenini ele geçiriyor.

Karıncalar, çocukluğumuzdan beri çalışkanlıklarıyla bildiğimiz böcekler. Minicik olsalar da çok güçlü olduklarını, ağırlıklarının elli katı kadar yükü kaldırabildiklerini biliyoruz. Mükemmel bir aile yaşamı süren karıncalar ip gibi dizilir devamlı yuvalarına besin götürmeye çalışırlar. Dünyanın en yaygın böceği olmaları muhteşem uyum yeteneklerine bağlı olan bu canlıların, zihnini ele geçiren parazit bir fungus türü var; Ophiocordiceps unilateralis. Bu fungus karıncaların içinde parazitik bir yaşam sürüyor. Ama bir fark var. Parazit yaşam konukçuya zarar verir bunu biliyoruz ama fungusumuz bu kadarla kalmıyor. Misellerini karıncanın vücudunda büyüten bu fungus böylece karıncayı kendi isteği gibi yönlendiriyor. Bol yapraklı bölgere gitmek için sahip olamadığı bacaklar yerine karıncayı kullanıyor. Burada karıncaya mı acımalı yoksa fungusu mu kutlamalıyız, tercih sizin. Bunu neden yapıyor derseniz, canlılığın ortak özelliği, yaşam amacı olan bir gerçek devreye giriyor; üreme. Sporlarını daha uzaklara götürmek isteyen fungus, böyle bir çözüm bulmuş. İşe yarıyor mu? Evet. 

Şimdi olay mahalline gidelim; Brezilya tropik yağmur ormanları. Nemli ve çürük ağaçlara bayılan, burada açtıkları tünellerde yaşayan konukçumuz, marangoz karıncalar. Karıncalar bitki öz suyu ve diğer böceklerin salgıladığı tatlı sıvılarla beslenirler. Aile bağları diğer karıncalardan daha güçlü olan bu tür, iş bölümüne çok önem verir ve payına düşeni özveriyle yapar. Karıncalarımızdan birine odaklanalım. Görevini yerine getirebilmek adına zeminle ağaç kovuğundaki yuvası arasında gidip geliyor. Ta ki bu yolculuk esnasında fungusun sporlarıyla temas edene dek. İç parazit fungus, karıncanın trakelerinden içeri girerek bedenini istila etmeye hemen başlıyor. Karıncanın kaslarına kadar uzanan miseller karıncanın hareketine müdahale etme şansı tanıyor. Koloniden ve yuvasından uzaklaşan minik karıncamız fungusun beğendiği, yerden bir miktar yüksekte olan bol yapraklı bir bölgeye sürülüyor adeta. Bu sırada karıncanın vücudunu miselleriyle sarmış olan fungus karıncanın beynine ulaşmış, merkezi sinir sisteminin kontrolünü tamamen ele geçirmiş oluyor tabi. Gelişimi için uygun ortam ve sıcaklığı bulan fungus, son darbeyi vurmak için gecikmiyor; ölüm ısırığı. Yaprağın altındaki ana damarı ısıran karınca oracıkta ölüveriyor. Fungussa henüz istediğini alamadı. Karıncanın kafası üzerinden bir sapçık çıkarıyor. Bu sapçığın ucundaki keseyle sporlarını dağıtıyor. Onlar da kendi kurbanlarını bulsun diye!