Neden Mavi Renk Doğada Çok Nadir Bulunur?

Hiç düşündünüz mü doğada neden mavi renk bu kadar az? Evet, düşündüğümüzde gerçekten mavi rengi doğada çok az görüyoruz. Peki nedeni nedir? Nedenini öğrenmek için yazımı okuyabilirsiniz. İyi okumalar.

Mavi renk sebze, meyve veya hayvanların renklerinde çok az bulunuyor. Doğada mavi renkli bir canlı yoktur veya mavi renkli meyve yoktur söylemini duymuşsunuzdur. Bu söylemlerin ikisi de doğru değildir fakat doğada mavi rengin çok nadir olduğu da bir gerçektir. Hatta antik çağlarda konuşulan dillerde mavi renginin tanımlandığı bir kelime bile yoktur. Çünkü eskiden boyar maddeler sadece doğadan elde ediliyordu, bu nedenle insanlar mavi rengi sadece deniz ve gökyüzünde görebilmişlerdir. Sadece deniz ve gökyüzü için de özel bir renk tanımlamamışlardı.

Gerçekten doğada mavi renk neden bu kadar nadir bulunuyor? Aslında bunun cevabını anlamak için renklerin nasıl oluştuğunu incelemek gerekiyor. Birçok canlı vücut renklerini pigment olan organik boyar maddelerden alıyor. Doğada bulunan pigmentlere baktığımızda mavi renk veren sadece bir pigment olduğunu görebiliyoruz. Bu da Obrina Olivewings adlı bir kelebeğin kanadında bulunuyor. Yani hayvanlara baktığımızda mavi renk veren pigmenti içeren tek hayvan Obrina Olivewings adlı kelebektir. Diğer mavi renklerin bütünü ise yapısal renk olarak adlandırılıyor. Mesela mavi renkli Amazon kurbağaları, mavi kanatlı çoğu kelebek, papağanlar, kuşlar vb. nasıl bulunduğunu sorabilirsiniz. Ona da şu şekilde cevap veriyor bilim, yapısal renkli canlıların renkleri daha parlaktır ve bakıldığı yön ya da ışığın gelme açısıyla rengin tonu farklı gözükebilir. Bunun nedeni sadece pigmentler değil rengin ait olduğu yüzeyin yapısıdır. Buna örnek olarak hemen hemen hepimizin çok sevdiği tatlı bir emoji da olarak da kullanılan, mavi kanatlı Menelaus Blue Morpho kelebeğini verebiliriz. Sahi o kelebeği kullanırken hiç bunu düşünmüş müydünüz? Kelebeği biraz daha inceleyelim, kanatlarının üzerinde bulunan pullar, aralıklı yapılarından dolayı gün ışığını soğururken sadece mavi rengin kolaylıkla yansımasına izin verir. Bu yüzden kelebeğin kanadı bakılan açıya göre mavinin farklı tonlarını alır. Hatta alkol damlatıldığında ise yeşile dönüşür. Buna benzer şekilde mavi renkteki kuşların tüyleri de ıslandığında, benzer herhangi bir şekilde yapısal deformasyona uğratıldığında ya da ışığın açısı değiştiğinde renk değiştirirler. Örnek verecek olursak Kuzey Amerika'ya özgü Mavi Alakargalar'ın tüyleri bakış yönünde aydınlatıldığında parlak mavi iken, ışık kaynağı kanadın arkasında kaldığında gri kahverengidir.

Hemen akıllara mavi renk göz rengi nasıl vardır sorusu gelecektir. Mavi renk bilindiğimiz üzere göz renklerinde görülür. Aynı zamanda göz rengi olan mavi de bir yapısal renktir. Kahverengi rengi verecek olan pigmentler gözde bulunmadığında göz bebeğinin yapısal formu mavi ışığı yansıtır ve bu nedenle gözler mavi görünür.

Gelelim mavi renkli bitki konusuna. Bitkilere rengini veren şey pigmentlerin kimyasal yapılarıdır ve bu pigmentler, ancak düşük dalga boylarında hayat bulabilen renkleri iletmek üzere gelişmiştir. Mavi ve tonlarını meydana getiren bileşikler ise, zehirli veya enerji bakımından pek ekonomik değillerdir. Çiçek yaprakları, meyvelerden çok daha ufak ve narindirler. Bunu çoğumuz gözlemlemişizdir hatta mavi renktedirler. Ancak, bu sebeplerden dolayı mavi renk ve tonları, bitkinin meyve ve sap gibi biraz daha büyük ve kalın olarak oluşmazlar. Çiçeklerin yalnızca taç yapraklarında ve birkaç iğne yapraklı çam türünün yapraklarında bu nadir mavi rengi görülmektedir. Yani bunların hepsi de yapısal renktir.Ve evet ingilizcesi blueberry olan yaban mersini meyvesi yazıyı okurken aklınıza gelmiştir. Tabii ki de bu meyve hariçtir. Yaban mersinleri aslında kabukları koyu mor renkli pigmentlere sahip bir meyvedir. Her ne kadar biz mavi olarak görsek de meyvenin kendi rengi mor pigmentlere sahiptir. 

Peki gelelim bu soruya, mavi renk ilk ne zaman kullanıldı? Mavi boyar maddeleri ilk kez keşfeden uygarlık Antik Mısır'dır. Bu nedenle de mavi rengi tanımlayan kelimeler de ilk olarak Mısır medeniyetinde kullanılmaya başlamıştır. Aynı zamanda bu boyar madde dünyanın en eski yapay boyar maddesi olarak bilinmektedir.

Son olarak bahsetmek istediğim, insanların yiyeceklerinde mavi rengi pek tercih etmiyor olması. Belki de bu cümleyi okuyana kadar bunu hiç düşünmemiş olabilirsiniz. Gerçekten de yiyeceklerimiz arasında pek bu rengi görmek istemiyoruz. Bu konuda yapılan bir araştırmada da bayramlarda ikram edilen renkli çikolatalardan mavi renkli olanları insanların en sona bıraktıkları, müşterilerin marketlerde mavi ambalajlı yiyecekleri tercih etmedikleri görülmüştür. Bunun nedeni de muhtemelen mavi renginin en iştah kaçırıcı renk olmasıdır. Hatta zayıflama programlarında yiyeceklerin mavi bir tabağa konulması, buzdolabının içindeki lambanın mavi renkte olanla değiştirilmesi, yiyecekleri pişirirken mavi gıda boyalarının katılması ve yemek yenilen yerdeki ışıkların maviye çevrilmesi de tavsiye edilmektedir.

Bilgiyle kalın!