Müzik Demansa Çare Olabilir mi?

Bazen bir melodi duyarsınız ve sizi yıllar öncesine götürür. Zihninizde bir anı, bir kişi hatta bir koku canlanıverir. Peki demans hastalarında da bu böyle midir? Gelin birlikte bakalım!

Demans; hafıza, düşünme, karar verme gibi mekanizmalarımızdaki hasara verilen genel bir addır. Kısacası, demans tek bir hastalık değildir ve birçok türü vardır. Bunlardan en çok gözlenen tür ise hepimizin sıkça duyduğu Alzheimer demansıdır. WHO'ya (Dünya Sağlık Örgütü) göre demans her yıl daha fazla insanı etkiliyor. Bu nedenle, farklı uzmanlıklara sahip bilim insanları, demansın çeşitli etkilerini azaltmak için etkili tedavi yöntemleri bulmaya çalışıyor. Hayatımızın önemli bir parçası olan müzik de bazı bilim insanları tarafından demansa şifa olarak görülüyor. Müziğin insan beyni üzerindeki büyük etkisi hakkında çeşitli çalışmalar var. Anılarımızı hatırlamak bazen çok zorlayıcı olabiliyor. Müzik ise bir ritim, kafiye ve aynı zamanda ipuçlarıyla hafızamızdaki bilgilerin kilidini açmaya yardımcı olan aliterasyonlar sağladığından, müzik anılarımızı hatırlamamıza yardımcı olur. Hatırlamamıza yardımcı olan tek şey sadece şarkının yapısı değildir. Melodi ve sözlerin zihnimizde uyandırdığı görüntüler de hatırlamamıza yardım eder.

Müziğin demans tedavisinde kullanılıp kullanılamayacağını test etmek üzere Avustralya’da bir yaşlı bakımevinde Dr. Maggie Haertsch ve ekibi bir çalışma yapmaya karar verdi. Bu çalışma için spesifik bir gruptan denekler seçildi. Denekler seksenli yaşlarının üzerinde olan demans hastalarıydı. Denekler, çocuklarının adını dahi hatırlayamıyordu. Ayrıca bardak tutmak, çay içmek gibi bazı temel bilgi/beceriden yoksundu. Araştırma ekibi her denek için özel çalma listeleri oluşturdu. Bu çalma listeleri denekler için özel anıları olan şarkılardan oluşuyordu. Çalma listeleri deneklere sırayla dinletildi. Denekler kısa bir süre sonra şarkılara eşlik etmeye ve hatta dans etmeye başladılar. Anıları yeniden zihinlerinde canlanıyordu. Sanki müzik, benlikleri ve zihinleri arasında bir bağ kuruyordu. Mesleklerinden, gençliklerinden, ailelerinden ve hobilerinden bahsetmeye başladılar. Aynı zamanda müzik sayesinde denekler kendilerini daha huzurlu hissetmeye başladılar. Bu çalışmadan sonra müziğin, beyin üzerindeki fizyolojik etkisini gözlemlemek üzere bir araştırma daha yapıldı. Manyetoensefalografi aracılığıyla sağlıklı bir kadının beyni görüntülendi. Bu sırada deneğe iki farklı şarkı dinletildi. Sonuçlar çok şaşırtıcıydı. Denek müzik dinlerken deneğin beyninde duygu ve hafızayla ilişkili bölgelerde aktivite gözlemlendi. Ayrıca müziğin, beynin sürekli bilgi işleme ve hafızayla ilişkili iki büyük bölgesi olan hipokampus ve frontal korteks üzerinde de etkisi olduğu tespit edildi.

Bu çalışmalar demansa karşı verilen mücadelede bilim insanlarına ve tüm insanlığa umut ışığı oldu. Öyle ki, müziğin beynimiz üzerindeki farklı etkileri araştırma konusu olmaya devam ediyor ve belli ki edecek de. Kim bilir müzik belki de daha birçok sorunun çaresi olacak.

Deneye ilişkin belgeseli bu linkten izleyebilirsiniz: