Kuzey Işıkları Nasıl Oluşur?

Büyüleyici renkleriyle adeta kendisine hayran bırakan kuzey ışıklarını duymuşsunuzdur. Gözlerimizi kamaştıran bu kuzey ışıklarının nasıl oluştuğunu biliyor muydunuz? Gelin birlikte kuzey ışıklarının nasıl oluştuğunu ve nerelerde görebileceğimizi öğrenelim.

Dünya'daki en güzel doğa olaylarından biri olarak kabul edilen kuzey ışıkları ya da diğer adıyla kutup ışıkları, hiç şüphesiz herkesin hayatında bir kez de olsa görmek isteyeceği doğa olaylarının başında geliyor. "Aurora Borealis" olarak da bilinen bu ışıklar, adını Roma Şafak Tanrıçası'nın adı "Aurora" ve Yunanca kuzey rüzgarı anlamına gelen "Boreas"ın birleşiminden alıyor. Kuzey ışıkları, genellikle Kuzey Yarım Küre'de görülüyor ve buralarda seyredilebiliyor. Gece gökyüzünde görülen bu renkli ışık hüzmeleri, özellikle gecenin daha uzun olduğu ağustos ve nisan ayları arasında gözlemleniyor. Kuzey ışıklarının en iyi görüntülerini izleyebilmek için gecenin karanlık, gökyüzünün ise berrak olması bekleniyor. Bu ışıklar, Dünya'nın manyetik alanı tarafından şekillendiriliyor ve sürekli değişime uğruyor. Sürekli değiştiğinden dolayı bu güzel manzaraya ‘’ruhların dansı’’ da deniliyor. 

Peki, astronomik bir doğa olayı olan kuzey ışıkları nasıl oluşuyor? 

Kuzey ışıkları, aslında Güneş'in atmosferinden salınan yüklü parçacıklar ile Dünya atmosferindeki gazlı parçacıklar arasındaki çarpışmaların sonucunda ortaya çıkıyor. Bu çarpışmaları oluşturan parçacıkların türü, farklı renklerin oluşmasına sebebiyet veriyor. En yaygın olarak sarımsı ve yeşilimsi renklerde görülüyor. Bu ışık hüzmeleri, yaklaşık 96 kilometre üzerinde bulunan oksijen molekülleri tarafından üretiliyor. Nadir olarak meydana gelen kırmızı kuzey ışıkları ise 200 kilometre kadar yükseklikte oksijen ve azot ile üretiliyor. Bu kırmızı renkteki ışıklar, mavi veya morumsu-kırmızı ışık üretiyorlar.

Güneş'in yüzeyinin sıcaklığı milyonlarca santigrat derece olarak biliniyor. Böyle yüksek bir sıcaklıktaki gaz molekülleri arasında gerçekleşen çarpışmalar da sık ve patlayıcı oluyor. Güneş'in dönmesiyle birlikte atmosferinde serbest kalan proton ve elektronlar, manyetik alandaki boşluklardan kaçarak Güneş sistemine dağılıyorlar ve güneş rüzgarları ile Dünya'ya ulaşıyorlar. Gaz parçacıklarının çoğu Dünya'nın manyetik alanı sayesinde saptırılıyor. Ancak Dünya'nın manyetik alanı her iki kutupta da zayıf olduğu için parçacıkların bazıları Dünya atmosferine girerek gaz parçacıkları ile çarpışıyorlar. İşte bu çarpışmalar da kuzey ışıkları olarak algıladığımız ışığı yayıyorlar. Bu ışıklar, dünya yüzeyinin 80 kilometre yükseklikten 640 kilometre yüksekliğe kadar uzanıyor.

Kuzey ışıklarını Dünya'nın pek çok yerinden izleme imkânımız bulunuyor. Alaska ya da Grönland gibi bazı bölgelerde yılın pek çok gecesinde görebiliyor. Aslında günün her saatinde görünebilen bu ışıkları çıplak gözle gözlemlemek için karanlık olmasını beklemeliyiz. Daha yüksek enlemlerde Alaska, Kanada ya da Antarktika gibi Dünya’nın kutuplarına yakın yerlerinde çok daha sıklıkla gözlemlenebiliyor. Buna karşılık ekvatora daha yakın bölgelerde ve Meksika kadar güneyde görüldükleri de oluyor. Kuzey ışıklarını görmek için en yakındaki kutup yönüne bakmamız yeterli olacaktır. Yani Kuzey Yarım Küre'deysek kuzey ufkuna, Güney Yarım Küre'deysek güney ufkuna yönümüzü çevirmeliyiz.

Ölmeden önce mutlaka görülmesi gereken kuzey ışıkları, yurt dışına çıkmak isteyenler için en güzel rota belirleme noktası olabilir. Hayatınız kuzey ışıkları gibi rengarenk geçsin, bir sonraki yazımda görüşmek üzere!