Kara Delikler Nasıl Oluşur?

Bilimkurgu filmlerinde sıklıkla gördüğümüz kara delikler, şüphesiz evrenin en gizemli nesneleridir. Bu gök cisimleri sahip oldukları çekim kuvveti ile hiçbir maddenin kaçmasına izin vermeyip kendine doğru çekiyor. Peki, bu kara delikler nasıl oluşuyor? Gelin birlikte öğrenelim.

Uzayda yer alan her şeyi yuttuğuna inandığımız ve halen gizemini koruyan gök cisimleri: Kara Delikler. Işık da dahil hiçbir maddenin kaçamayacağı kadar büyük kütleçekimine sahip bu gök cisimlerine bilimkurgu filmlerinde de sıklıkla rastlıyoruz. Peki, kara delik aslında nedir?

Astronomik tanımına baktığımızda kara delikler, büyük kütleli yıldızların süpernova patlamasıyla ölmesi sonucunda oluşan, bilinen en sıkışık gök cisimleridir. Yani kara delikler, aslında ölü yıldızlar çünkü büyük kütleli yıldızlar yakıtı bittiğinde kendi üzerlerine çöküyorlar ve bir kara delik oluşturuyorlar. Kara deliklerin "olay ufku" denilen bölgelerinde kütleçekim kuvveti o kadar güçlü ki bu noktadan itibaren ışık dahi kara deliğin bu güçlü çekiminden kaçamıyor. Işığın kaçamaması sebebiyle, bir renkleri veya gözle görünür ışımaları olmadığından dolayı da "kara" olarak adlandırılıyorlar. 

Günümüzde bilimkurgu filmlerinde de sıklıkla işlenen ve oldukça popüler olan kara deliklerin nasıl oluştukları bilim dünyasında hala çözülememiş sırlardan bir tanesi. Evrendeki fizik kurallarının ekstremliği sebebiyle de merak konusu olmaya devam eden kara delikler, bu nedenle yanlış teorilerin türemesine de sebep oluyor.

Kara delikler, ilk kez 18. yüzyılın sonlarında Newton’un evrensel kütleçekim yasası ile ortaya atılıyor. 20. yüzyılda Albert Einstein, İzafiyet Teorisi ile kara deliklere farklı bir bakış açısı getiriyor. ABD’li fizikçi John Wheeler, önceden Schwarzschild cismi olarak bilinen kara deliğe şimdiki adını veriyor. Kara delikler, tekilliklerinden dolayı üç boyutlu değil, sıfır hacimli olarak kabul ediliyor. Einstein’ın İzafiyet Teorisi’ne göre tanımlanan kara deliklerin içinde zamanın normalden daha yavaş aktığı varsayılıyor.

Kara deliklerin oluşumunu üç farklı şekilde açıklayabiliriz. İlk olarak; ömrünün sonuna gelmiş, yakıtı tükenmiş yıldızların dış katmanlarını süper nova patlaması ile uzaya püskürtüp çekirdeğinin kendi içine çökmesi ile oluşabilir. İkinci olarak nebula adını verdiğimiz uzaydaki gazların ve tozların kütle çekim etkisiyle bir araya toplanması ile oluşabilir. Üçüncü olarak ise çok küçük bir ihtimalle olsa da 2 nötron yıldızının bir araya gelmesiyle oluşabilir. Yani kütlenin bir ortama toplanıp kritik yoğunluğa ulaşmasıyla kara delikler oluşabiliyor.

Kara deliğin içerisine bir insanın düştüğünü varsayalım. Acaba bilimsel olarak neler gerçekleşir?

Einstein’in genel görelik teorisine göre kara deliğin yüzeyine yaklaşırken boyu uzamaya başlıyor, aynı zamanda ilerleyen kişinin bakış açısına göre merkez hep uzakta kalıyor ve aynı nedenden dolayı kara deliğin şekli eğiliyor. Olay ufkuna girildiğinde ise boyu sonsuza uzamaya başlıyor ve kara delik ilerleyen kişiyi parçalıyor. Aynı zamanda kara deliklerin yüksek manyetik alanı var olduğunu düşünürsek ilerleyen kişinin vücudunda yüksek elektrik akımı oluşturuyor.

Peki, bilimkurgu filmlerinde işlenen kara delikler ile zaman yolculuğu yapmak bilimsel olarak mümkün mü?

Her ne kadar matematiksel olarak kara delikler ile evrenin diğer ucuna ışınlanmak veya zamanda yolculuk etmek mümkün gibi görünse de madde evreni buna izin vermiyor. Çünkü karadeliklerin merkezine girebilmek neredeyse imkansızdır. Kütleçekim, madde yoğunluğu ve yüzey sıcaklığı gibi nedenlerden dolayı kara deliklerin içerisine düşen birisi henüz yüzeyine gelemeden paramparça olur. Kısacası filmlerde gördüğümüz kara deliklerin bizi yutması ve bambaşka boyutlara ışınlanmamız şuan için ne yazık ki hayalden ibaret gibi duruyor. Kim bilir, bilimin ilerlemesiyle belki de kara deliklerin keşfedilmesi yakın gelecekte mümkün olabilir.