Diş Macunu Tüpe Geri Kaçarsa

Zaman nasıl bir işleyiş mekanizmasına sahip? Bu durumu bazen aklımız dahi almayabiliyor. Yani kuantum evreninde bile zaman beklediğimiz gibi akmıyor. Gelin bu yazımda zaman ve kuantum kavramları ile beyin sinapslarımızı yakalım!

Diş macunu tüpe kaçarsa? Kuantum mekanizmasında böyle bir durum söz konusu ise bu durum zaman kavramına uyarlanabilir mi? Zaman dediğimiz kavram hem ileri hem de geri yönde iki zıt şekilde eş zamanlı olarak evrimleşebilir mi? Kulağa garip geliyor ancak bazı yayınlanan çalışmalar bu durumun kuantum yasalarının hayati roller oynayarak zaman akışı üzerine yeniden düşünülmesi gerektiğini savunuyor.

Pek çok filozof ve fizikçi zamanın varlığı konusunda uzun zamandır kafa yormakta. Fizik ve kimya derslerinden hatırlamış olduğumuz entropi kavramını biraz anımsayalım. Entropi kelimesini, sistemde bulunan düzensizliğin miktarını ifade eden fiziksel bir kavram veya nicelik olarak tanımlamamız pek de yanlış sayılmaz aslında. Bir fenomen büyük miktarda entropi üretiyorsa zamanın tersine çevrilmesi imkansız olabilir demektir. Bu oluşan entropi ise yeterince küçük olduğu için zamanın tersine çevrilmesi olasılığı göz ardı edilemeyecek kadar da olsa var denilebilir. Örneğin sabahları uyandığınız vakitlerde yaptığınız günlük rutinlerinizi sırayla düşünün.

                                                                                                            

Diş macununuzun diş fırçasından tüpün içine geri gittiğini görmeniz sizin için şüphesiz gününüzün geriye doğru sarılmış bir kaydını izlemek olabilirdi. Ancak tüpü hafifçe sıkmanızın sonucu çıkan diş macununun tekrar tüpün içine kaçması durumu da etkiye tepki mekanizması sonucu gereği mümkün olabilirdi. Yani olayın özeti şu: Bu ilkeyi zamanın yönüne doğru genişlettiğimizde, zamanda bir yönde veya tam tersine aksi bir yönde gelişen kuantum sistemlerinin yani diş macununun tüpten çıkması veya tüpe geri girmesi kendilerini aynı anda her iki zamansal yönde de evrimleşebilir halde bulabilir sonucuna varabiliyoruz. Bu düşünce günlük deneyimlerimize uygulandığı zaman oldukça garip görünse de en temel düzeyde evrenin yasaları, kuantumun ilkelerine dayanıyor. Küçük miktarda oluşan entropinin dahi örneğin; tüpten çıkan diş macunu miktarı tüpe geri emildiğinin görülebileceği kadar az olduğunda dahi mevcut sistemin aynı anda eş zamanlı olarak ileri ve geri yönde olacak şekilde evrimleşmesinin sonuçlarının fiziksel olarak gözlemlenebilir olduğunu meydana getiriyor. Zaman kavramının aslında iyi tanımlanmadığının görülmesinin yanı sıra bu çalışmanın kuantum termodinamiği ile yakından ilişkisi olduğu da gözler önüne seriliyor. Bu çalışmalar sonucu zamanın genellikle sürekli artan bir parametre olarak yansıdığını gözlemlesek de bu düzenin yasalarını yöneten kuantum mekaniği kapsamında çok daha karmaşık olduğu aşikar. Kuantum yasalarının hayati rol oynadığı tüm kapsamlarda bu ölçümü temsil etme şeklini yeniden düşünebiliriz fikrini de destekliyor.