Coronavirusun Koku ve Tat Duyumuza Etki Mekanizması

Yaklaşık bir yıldır dünyayı etkisi altına alan Covid-19 salgını ile virüsün vücudumuzda ne gibi belirtiler göstereceğini biliyoruz. Peki ya etki mekanizması hakkında bilgi sahibi miyiz?

   İlk olarak Çin'in Wuhan kentinde, 1 Aralık günü başlayan Covid-19 salgını zamanla tüm Dünya'ya yayıldı. Ülkemizde ilk vakanın görüldüğü günden beri hepimiz korunma yöntemlerini ve eğer enfekte olursak yüksek ateş, baş ağrısı, eklem ağrısı, koku ve tat duyusunda kayıp gibi belirtiler göstereceğimizi öğrendik. Peki hayatımıza böylesine ani ve etkili bir giriş yapan virüs hakkında bilgi sahibi miyiz?

   Virüsler temel olarak DNA ve RNA virüsleri olarak ikiye ayrılır. RNA (ribonükleik asit) yapısındaki -OH grubu, timin yerine urasil bazı içermesi gibi daha pek çok sebepten ötürü DNA'dan daha az stabildir. Bu sebeple RNA virüsleri daha çok mutasyona uğrar ve aşı bulunması daha zor olur.

   Coronavirus ise pozitif yönelimli, tek iplikçikli, helikal simetrili bir RNA virüsüdür. Zarflı yapısı nedeniyle zarfsız virüslerden daha zor bulaşır. Eter gibi organik çözücülere duyarlı olup sekresyon veya damlacık ile yayılır. Ayrıca zarflarında bulunan organik maddeler (lipit, glikoprotein, protein vb.) nedeniyle dış etkenlerden de etkilenirler. Coronavirus salgınında bu yüzden hijyen, damlacık ve sekresyon yoluyla bulaştığı için de maske hayat kurtarıcıdır.

  Belirtilere gelirsek bunlardan ilki vücut sıcaklığının yükselmesidir. Sıcaklık artışı beynin vücuda giren yabancı bir mikroorganizmaya karşı verdiği ilk tepkilerden biridir. Amaç vücut sıcaklığını yükselterek mikroorganizmadaki enzimlerin yapısını bozmaktır. Enzimlerin yapısı bozulduğunda ise mikroorganizmadaki hayati fonksiyonlar gerçekleşemez. Burada asıl üstünde duracağımız belirti ise tat ve koku duyusu kaybıdır. Bunun nedeni ise kısaca şöyle açıklanabilir:

   İmmün sistem bütünlüğü ve özellikle antiviral etki için gerekli olan çinkonun (Zn) daha birçok önemli fonksiyonu vardır. Bunlardan biri de parotis bezlerinden (kulak altı tükürük bezi) salınan ve tat alma duyusu için gerekli olan gustin (karbonik anhidraz VI) proteininin yapısına katılmaktır. Aynı zamanda çinko dil yüzeyindeki tat tomurcuklarının gelişiminde ve fonksiyonunda da etkilidir. Eksikliğinde tat ve koku kaybı olur. Viral enfeksiyonlar geçirirken vücudumuz antiviral mekanizmaları devreye soktuğu için çinkonun vücudumuzdaki görevleri artar ve çinko açığı oluşur. İşte bu yüzden grip, corona vb. gibi viral hastalıklarda koku ve tat kaybı yaşarız. Bunu en hafife indirmek ancak dengeli beslenme ile sağlanabilir. Et, balık, süt ürünleri, kabak ve ayçiçeği çekirdeği çinko değeri yüksek besinlerden bazılarıdır. Özellikle bu dönemde aldığımız besinlere dikkat etmeli, tüm hayatımızda dengeli bir yaşamı benimsemeliyiz.

 

  Sağlıkla kalın, bir sonraki Haftalık Bilim köşemizde görüşmek üzere!