Bir Tadım Serüveni: Süper Tat Alıcılar

En son arkadaşlarınızla birlikte ne zaman bir hamburger yediğinizi hatırlıyor musunuz? Siz acılı sos isterken neden diğer bir arkadaşınızın acı yerine başka bir sos istediğini düşünmüş müydünüz? Ya hiç abinizin her yemeğe acı biber katmasına rağmen sizin yemek zaten çok acı diyerek dilinizi gösterdiğiniz oldu mu? Dilimiz bizlere bir şeyler fısıldıyor olabilir. Peki sizin diliniz size nasıl bir tavır sergiliyor; gerçekten kendini beğenmiş ve hiçbir şeyden memnun olmayan bir gurme gibi mi davranıyor yoksa fark etmez ne olsa yerim diyen bir büyükbaba gibi mi? O halde sizler için birkaç şeyi açıklamama izin verin!

Herhangi bir yerde yemek yerken yediklerinizin tatlarını nasıl aldığınızı düşündünüz mü? Ya da yediğiniz yemeklerin diğer insanlara nazaran size acı geldiğini? Ortaokul biyoloji dersinde bizlere dilde bulunan tomurcukların tatları almakla görevli olduklarını, bu almaçlar sayesinde dilin ucuyla tatlıyı yan taraflarıyla ekşi ve tuzluyu arka kısmıyla da acı tadını aldığımızı belirttiler. Ama neden bazılarımızın yediği yemeklerde diğerlerimizden farklı bir tat aldıklarını açıklamadılar. Neden bana çok tuzlu gelen bir yemeğin Antepli arkadaşıma tatsız tuzsuz geldiğini de.

Biliriz ki herkes yedikleri yemekler bakımından aynı tatları almalıdır şeklinde bir kural yoktur. Herkesin damak tadı farklıdır sözü zaten kişisel zevkler bakımından birbirimizden farklı olduğumuzu açıkça ortaya koymaktadır. İnsanın aklını asıl kurcalayan aynı arkadaş grubunda birlikte yenen kuru fasulyenin neden yalnızca bir kişiye acı geldiğidir. Düşünsenize herkes aynı kapta pişen yemeği yiyor ancak utanmaz yemekhane görevlileri her defasında size yemeğin acımış tarafını koyuyor(!)

Bahsedeceğim meseleyi belki birçoğumuz daha önceden duymuştur. Süper tat alıcılar! Yale Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmaya göre insan nüfusunun ¼’inin tat alamayanlar tarafından oluşturulduğunu, ¼’inin ise süper tat alıcılardan oluştuğunu ortaya konmuştur. Geri kalan 2/4’lik kısmın ne oldu konusuna geldiğimizde bilirsiniz ki sıradan olanlarla kimse ilgilenmez. Şaka yapıyorum, onlar normal tat alıcılar ve çoğunluğu oluşturdukları için muhtemelen siz de öylesiniz. Nedir, kimdir bu süper tat alıcılar dersek: Bu kimselerin dillerinde bulunan tat almaçları diğer insanlara nazaran daha fazla ve daha hassas nitelikte. Kumsalda teneke kutu bulunca öten metal detektörü gibi her yemekte acı tadını alma peşindeler.

Aslında ortaokul biyoloji dersinde açıklandığı gibi yalnızca dilimizin arka kısmıyla acı tadını almamaktayız. Dilimizin her tat tomurcuğu bulunan yeriyle acı tadını alırken dilimizin arka kısmı acı tadına daha duyarlı niteliktedir. Bu yüzdendir ki acı biberi yutmadan önce hissettiğimiz yanma hali çiğneme esnasındakinden daha fazladır. Bilirsiniz ki hayatta da en duyarlı kişiler en çok kırılanlardır…

Kısa bir edebi çarpıklığın ardından süper tat alıcıları nasıl ortaya çıkaracağımızdan bahsedelim, belki aramızda da bu kimselerden birileri vardır. Bilimsel olarak tat alma deneylerinde kullanılan ve duyarlılık bakımından önemli sonuçlara ulaşmamızı sağlayan PROP (6-n-propylthiouracil) veya PRC (feniltiokarbamit) içeren tat şeritleriyle tadım testi yaparak kendinizin bir süper tat alıcı olup olmadığını bulabilirsiniz. Lakin biliyorum ki neredeyse hiçbirimizin evinde kimya laboratuvarı bulunmamakta. Eğer anneniz çılgın deneyler yapan bir bilim insanı ise çok şanslısınız.

Gelelim diğer bir yöntem olarak hem maliyet hem de ulaşılabilirlik bakımından bize en uygun olan yönteme: mavi gıda boyası. Dilinize damlatacağınız birkaç damla mavi gıda boyası dilinizi boyarken tat tomurcuklarınız boyanmayıp pembe pembe size gülümsemeye devam edeceklerdir. Devamında ise ortasını delgeç yardımıyla delmiş olduğunuz bir parça kâğıdı dilinizin üzerine koyacaksınız. Şimdi tek yapmanız gereken üç saat boyunca o kâğıdı yutmadan dilinizde tutmak. Şaka yapıyorum yine; bu da o ergenlikte yapamadığım esprilerimden biri galiba fazla takılmayın. Yapacağımız iş ileri matematik yeteneği gerektirmeyen yalnızca sayma işi. O kâğıt deliğinden size göz kırpan tat tomurcuklarını sayacağız. Eğer 33 adetin üzerinde bir sayıya ulaşmışsanız tebrikler artık süper tat alıcı unvanını elde ettiniz. 16-33 arasında bir sayıysa normal bir tat algısına sahipsinizdir. 16 atında ise tat alamayanlardansınız. Belki 16 altında çıkan arkadaşlar iyi de ben her yediğimin tadını alıyorum diyecektir. Tabi ki öyle, tat alamayanlar da tat almaktadırlar; her ne kadar isimlendirmeyle çelişki içerisinde olsalar da. Araştırma sonucunu kamuoyuna duyuran arkadaşlar az tat alıcılar yerine bu ismi kullandığı için bilim camiası da öylece devam etmiş.

Tüm bu açıklamalardan sonra belki aranızda benim gibi internetten test şeritleri sipariş verecekler olabilir. Yalnız belirtmek istiyorum adresinize ulaşmaları epeyce zaman alıyor.