Bilim için Ölen Kadın: Marie Curie

Küçük yaşta aile fertlerini kaybetmenin verdiği acı ve doğduğu topraklarda kadına biçilen rol nedeniyle eğitim hakkından mahrum kalan, tüm bunlara rağmen içindeki bilim aşkını bir an olsun söndürmeyen ve ‘Bilim için Ölen Kadın’ unvanını almaya hak kazanan Marie Curie’nin hayatını derledim.

Hayatı ve Dönemin Şartları

5 çocuklu bir ailenin en küçük kızı olan Maria Sklodowska, 7 Kasım 1876'da Polonya'nın Varşova kentinde dünyaya geldi. Yatılı kız yurdunda yönetici olan annesini erken yaşta verem yüzünden kaybetti. Varşova lisesinde fizik öğretmeni olan babası sayesinde ise bilime ilgi duymaya başladı.

O yıllarda Varşova Rus yönetimi altındaydı. Ülkedeki eğitim sistemine göre; kadın öğrencilerin bilimsel alanlarda eğitim alması imkansızdı. Kadınların üniversiteye gidebilmek için yurt dışına çıkmaları gerekiyordu.

Hâl böyle olunca Maria ve ablası Bronya aralarında bir anlaşma yaptılar. Bu anlaşmaya göre önce Bronya Paris’e  gidip tıp eğitimi alacak ve daha sonra kız kardeşi Maria’nın da Paris’te okuması için yardım edecekti.

Anlaştıkları gibi de oldu. Bronya, mezun olduktan sonra kardeşinin matematik ve fizik eğitimi alması için yardımcı oldu. Maria, 1891 yılında başladığı eğitimini sınıf birincisi olarak tamamladı ve fizik diploması aldı. 1894 yılında ise ikinci diplomasını matematik alanında aldı.

Kısa süre sonra Endüstriyel Fizik ve Kimya okulu laboratuvar başkanı olan Pierre Curei ile tanıştı. Ortak ilgi alanları sayesinde yakınlaşan ikili Temmuz 1895 yılında sade bir belediye nikahıyla evlendi. Maria artık Fransız vatandaşı oldu ve Marie Curei adını aldı.

Bilime Yön Veriyor

Dönemin fizikçisi Henri Becquerel’in uranyum tuzlarında radyasyon olduğunu keşfetmesi Curie’ye de ilham oldu ve araştırmalarını bu konu hakkında yapmaya karar verdi. Becquerel bazı maddelerin sürekli ışıdığını keşfetmişti ve Curie’de bu olaya ‘radyoaktivite’ adını vermişti.

Daha sonra Marie ve Pierre uranyumdan daha radyoaktif olan 2 element keşfetti; polonyum ve radyum.

Marie,1904 yılında doktorasını verip Fransa’da gelişmiş bilim alanında doktora alan ilk kadın oldu. Bunun yanı sıra aynı yıl radyoaktivite hakkındaki araştırmaları sayesinde eşi Pierre ve kendisine ilham olan Henri Becquerel ile Nobel fizik ödülü aldı. Tarihte Nobel ödülü alan ilk kadın unvanını da unutmamak lazım tabii.

1904 yılının sonlarında çift, radyasyondan kaynaklanan hastalıklar geçirmeye başladı. Radyumun dokuya zarar verdiği biliniyor ama kötü dokulara uygulanarak tedavi amaçlı kullanılabileceği de düşünülüyordu.

19 Nisan 1906’da çalışma ve hayat arkadaşı Pierre’yi at arabası kazasında kaybetti. 2 kızı ile hayatına devam etmek zorunda Marie, eşinin Sobronne’daki öğretmenlik görevini üstlenerek buradaki ilk kadın profesör oldu.

Hakkında çıkartılan dedikodular ve cinsiyeti sebebiyle Fransız Bilim Akademisi üyeliğine kabul edilmeyen Marie, pes etmeyip 2 yıl sonra akademiye girmeyi başardı.

1911 yılında, radyum ve polonyum elementlerinin keşfindeki ve araştırılmasındaki rolünden ötürü Nobel Kimya Ödülü alarak tarihe 2 Nobel Ödülü alan ilk kişi olarak geçti.

Ayrıca Marie, dünyanın en saygın fizik ve kimyacılarının katıldığı Solvay Konferası'na katılan ilk kadın olmuştur. 

4 Temmuz 1934 yılında kan kanseri nedeniyle hayatını kaybetti. Ölüm sebebi aşırı derecede radyasyona maruz kalmasına bağlandı. Bu yüzden ona ‘Bilim için Ölen Kadın’ unvanı verildi.

Marie Curie'nin aldığı ödüller:

• 1903 - Nobel Fizik Ödülü
• 1903 - İngiliz Kraliyet Birliği'nden Davy Madalyası
• 1904 - Matteuci Madalyası
• 1909 - Elliot Cresson Madalyası
• 1911 - Nobel Kimya Ödülü
• 1921 - John Scoot Madalyası
• 1921 - Bilime katkılarından ötürü, Amerika'nın kadınları adına, başkan Warren Harding'ten 1 gram radyum
• 1921 - Willard Gibbs Madalyası
• 1921 - Benjamin Franklin Madalyası