Arama Motorları Ne Kadar Masum?

Kredi: PhotoMIX Company

İnternetteki sınırsız bilgi kaynağını derleyip önümüze getiren arama motorlarının keyfini sürmek karşılığında eskiden ödeme yapmak zorundaydık. Peki ya şimdi neden bir bedel ödemiyoruz? Yoksa ürün bize sunulan sınırsız ve düzenli bilgi değil de biz miyiz? İşte bu yazıda yukarıdaki sorular öncülüğünde başta Google olmak üzere diğer tarayıcıların gizlilik politikalarına yakından bakarak bir yanıt arayacağız. Hazırsanız sizi arama motorlarının bugün bilgilerimizi nasıl işlediği konusunda küçük bir yolculuğa çıkaracağım.

Her gün onlarca arama motorunda milyarlarca arama yapılıyor. Geçmişte Web Crawler, Alta Vista gibi arama motorlarına rakip olarak sade ara yüzlü, sıradan ve bedava bir arama motoru olarak yolculuğuna başlayan Google, insanlığın aklındaki arama motoru tanımını kökten değiştirdi. Bugün ise arama motoru denince akla ilk gelen seçenektir. Eminim ki pek çoğunuz bu makaleyi okumaya gelirken bile Google kullandınız. Peki ya bu şans olabilir mi? Tabii ki hayır. ABD'de 230 milyar arama sonucu üzerinde yapılan bir araştırmada yapılan aramaların %94'ü doğrudan Google veya diğer Google hizmetleri(YouTube, Google Maps…) üzerinde yapıldığı görülmüş. Bunun nedeni nedir? İnsanlar Google'ı çok mu seviyorlar? Tabii ki hayır. Google bir "arama motoru şirketi" değil temel olarak yaptığı ve para kazandığı iş analitik ve reklamcılıktır. Kısacası Google'ın gayet kapsamlı olan bazılarını bize sorarak bazılarını ise Bizim Google'ı tercih edip kendisini ve hizmetlerini kullanarak kabul ettiğimiz bir gizlilik sözleşmesi vardır. Bu sözleşme temel olarak bizim kişisel bilgilerimizi Google'ın nasıl toplayıp, işleyeceğini (kimlik bilgilerimizi gizleyerek bu bilgileri şirketlere reklam paketleri halinde nasıl pazarlayacağını) kapsar. Bu konuda başka bir detay da Google'ın Apple şirketinin safari adlı uygulasında varsayılan(kurulumla beraber gelen) arama motoru olabilmek için her sene 1,5 milyar dolar ödeme yapmasıdır. Bunu biraz daha somutlaştıracak olursak günümüz döviz kuru ile Google, Apple şirketine her sene 21 tane Koç Holding'i sadece Apple cihazlarında varsayılan arama motoru olabilmek için ödüyor. Bu örnek "veri güçtür." sözünün kanlı canlı bir örneğidir.

 

Kişisel bilgilerinin ve tercihlerinin toplanıp satılması bazı kişilerin hoşuna gitmemiş olacak ki bugün Google arama motoruna alternatif olabilecek birçok arama motoruna sahibiz Bunlardan bazıları:

 1.  DuckDuckGo: Konumuz kişisel verilerin üçüncü kişilerin eline geçmemesi olduğu için bu konuda en iyi arama motoru olan DuckDuckGo'yu ilk sıraya koydum. DuckDuckGo arama geçmişinizi veya yaptığınız aramaları hiçbir şekilde saklamıyor. Kendilerinin çok basit bir gizlilik politikası var hiçbir kişisel veriyi toplamıyorlar veya paylaşmıyorlar. Gelirlerini ise sadece bağışlardan karşılıyorlar.

 2.  Firefox: Aslında Firefox'un kendine özel bir arama platformu yok Yandex, Wikipedia, Google ve DuckDuckgo üzerinden arama hizmetini sunuyor. Fakat tarayıcının alt ürünleri sayesinde şifrelerinizin veri ihlallerinde çalınıp çalınmadığını öğrenebileceğiniz ve şifrelerinizi güvende tutabileceğiniz çeşitli platformları var. Ayrıca tarayıcı içine gömülü halde gelen izlenme korunması sayesinde denediğim bir aylık süre boyunca ziyaret ettiğim sitelerdeki başta çerezler ve sosyal medya takipçileri(Facebook) olmak üzere 6.331 tane takipçiyi engelledi. Firefox'un gelir kaynağı ise mozilla adında kar amacı gütmeyen, gizliliği kendine dert edinmiş bir vakıftır.

 3.  Searx: Açık kaynak kodlu bir meta arama motorudur. Yaptığı iş kısaca herkese açık olan DuckDuckGo, Google, Yandex, Yahoo gibi farklı arama motorlarında sizin kimliğinizden bağımsız olarak sorgunuzu aratıp sizin önünüze sadece sonuçları getirir. Böylelikle kişisel verilerinizin ve tercihlerinizin takip edilmesi zorlaşır.

4.  Search Encrypt: SSL şifreleme tekniğiyle aramalarınızı şifreleyen ve son aramanızdan 30 dakika sonra geçmişinizi tamamen silen bir arama motorudur.

 Sonuç olarak, bahsettiğim arama motorlarının hepsini inceledim ve denedim. Bana en hitap eden sonuç Firefox içerisinde DuckDuckGo arama motorunu kullanmak oldu. Bu bir aylık süreçte özellikle Google'ın tarafsız sonuçlar sunmak yerine daha önceki aramalarıma göre bir sonuç çıkarmaya çalışması beni böyle bir araştırma ve derleme yapma yolunda düşünmeye ve farkındalık oluşturmaya itti. Ancak haklarımızı ve verilerimizi daha iyi benimseyip daha dikkatli kullandığımız zaman kişisel alanımızı korumamız mümkün olacaktır.

 (Ayrıca Veri gizliliği konusunda mevcut platformlara alternatif önerilerinde bulunan bir web sitesinin linkini de ekledim.)