Jelibon Nereden Geliyor?

Hepimizin severek yediği birçok markanın farklı, şekil şekil, renk renk ürettiği jelibonlar nasıl yapılıyor ve tarihçesi nereden geliyor gelin hep birlikte inceleyelim.

İlk kez 1861 yılında, şekerci William Schrafft tarafından, Amerikan İç Savaşı sırasında askerler için yapıldığı düşünülmekte olan jelibonun Türk lokumunun taklidi olduğunu biliyor muydunuz? Evet yanlış duymadınız. Türk lokumu ile neredeyse hiçbir benzerliği olmayan gerek görüntüsü gerek kıvamıyla Türk lokumundan oldukça ayrışan jelibonun hikayesi sizler için derlendi.

1800 lü yıllarda Osmanlı İmparatorluğu’nda birçok milletin bir arada yaşadığı topraklarda saraylarda padişahlar için üretilen lokumlar dünyanın en eski şekerlerinden biridir. İstanbul’dan Londra’ya kadar birçok yerde bulabileceğiniz lokum nişasta ve pudra şekeriyle kaplı rengarek yumuşak şekerlerdir. Bunlardan en meşhuru gülle yapılan Türk lokumudur. Bu lokumlar Isparta’da yetişen şam güllerinden yapılmaktadır. Güneş yakmadan toplanan bu güller lokum yapmak için kullanılır. Yapraklarından ayrılan güller şekerle yağı çıkıncaya dek karıştırılır ve ardından bir ay havası alınan kaplarda dinlendirilir. Su ve mısır nişastası birbirine iyice karıştıktan sonra şeker eklenir ve yumuşak bir kıvam alıncaya dek bu karışım karıştırılarak ısıtılır. Bir ay bekletilmiş olan güller ile birleştirilen harç bir süre daha karıştırılmaya devam eder. Bu noktada yapışkan bir harç elde edilir. Bu durumu çözmek için mısır nişastası tepsilere yayılır ve üzerine harç dökülür. Tepsiye dökülen harç zamanla katılaşır. Tepsiden çıkarılan lokum nişasta kullanılarak kesilir ve yemeye hazır hale getirilir.

Jelibon ise lokum gibi genellikle doğal ve katkısız malzemeler kullanılmadan üretilir. Jelibon, küçük, içi ve dışı jel kıvamında yumuşak bir şeker türü. Çok çeşitli renk ve tatları mevcuttur. Jelibonun dönemin Türk lokumuna benzer bir şeker üretmek isteyen insanlar tarafından Türk lokumu taklit edilerek yapılan fakat kıvamın tutturulamaması sonucu ortaya çıkmış bir şeker türü olduğu rivayet edilir.

Türk lokumu kıvamı yakalayamaması ve Türk lokumuna benzememesi çok doğaldır çünkü Türk lokumunun geçtiği işlemlerden geçmez. Kelime kökenine baktığımızda jelly-bone yani jel kemik ya da kemik jeli gibi bir anlama gelmektedir. Bir şekere neden jel kemik dendiğine değinecek olursak jelibonun yapıldığı madde sığır jelatinidir. Sığır jelatini sığır kemiklerinin bir takım mekanik ve kimyasal işlemlerden geçip jel kıvamına getirilmesi ile elde edilmektedir. Elde edilen jelatinlerden de renkli renkli güzel güzel şekerler üretilmektedir. Buna da İngilizce jel anlamına gelen “jelly“ ve kemik anlamına gelen “bone“ kelimelerinin birleşiminden oluşan jellybone ismi verilmiştir.

Türk lokumunun aksine doğal malzemelerden yapılmayan daha çok kimyasal madde içeren jelibonlar geçmişten günümüze büyük küçük herkesin severek tükettiği bir şeker türüdür. İçeriğinde ne olduğunu bilmeden tüketilen her şey gibi jelibon da çoğumuz tarafından içeriği kontrol edilmeden alınan, çok sevilen ve tüketici kitlesi oldukça geniş olan bir yiyecektir.